Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De Zusters van Jezus, Maria, Jozef

Paters & Nonnen

De Sociëteit van Jezus, Maria, Jozef is gesticht door de jezuïet Matthias Wolff, die sinds 1816 als missionaris werkzaam was in Culemborg. Hij signaleerde een grote behoefte aan katholiek onderwijs. Toen enkele jonge vrouwen hem te kennen gaven religieuze te willen worden, vatte hij het plan op om een religieuze gemeenschap te stichten.

Matthias Wolff (1799-1857). Bron: Erfgoedcentrum SND
Matthias Wolff (1799-1857). Bron: Erfgoedcentrum SND.


Het oprichten van een klooster was in Nederland echter nog verboden, de zogenaamde “uitstervingsbesluiten” van 1812 waren nog van kracht. Hij deed vervolgens een beroep op de Zusters van O.L. Vrouw in Namen en zo kregen tussen 1819 en 1821 acht jonge vrouwen gelegenheid om kennis te maken met het religieuze leven bij de Soeurs de Notre Dame in Namen en Gent.

Ondertussen werden in Nederland in alle voorzichtigheid verdere plannen uitgewerkt. In 1823 verleende de kerkelijke overheid in Nederland op elf summiere punten goedkeuring aan het Regelement van de zusters van de H. Maagd genaamd Pédagogie Chrétienne. Tussen 1822 en 1824 keerden de zusters uit België terug. Ondertussen was in Amersfoort een huis gehuurd, waarin de eerste communiteit begon met het geven van onderwijs. In 1824 werden voor het eerst geloften afgelegd volgens de Regel van de Zusters van O.L. Vrouw.

Contacten tussen pater Wolff en pastoor Van Hooff leidden in 1826 tot de stichting van het eerste klooster van de Zusters van J.M.J. in Noord-Brabant, in Engelen. In 1829 volgde Zevenbergen. Er volgden echter moeilijkheden van allerlei aard, zoals het terugtreden van pater Wolff, de Belgische Opstand die de onderlinge contacten bemoeilijkte, het zwakke bestuur van de algemene overste en de verslapping van de religieuze geest. Dit leidde tot het uittreden van de algemene overste.

Helvoirt, professiefeest van zuster Wigbertha, 1949. Bron: BHIC, fotonr. 1631-000288
Helvoirt, professiefeest van zuster Wigbertha, 1949. Bron: BHIC, fotonr. 1631-000288


De communiteiten van Engelen, Zevenbergen en Nijmegen gingen onder leiding van pater Wolff gezamenlijk verder als “Zusters van de H. Maagd, Gezelschap van Jezus, Maria, Jozef”. ‘Engelen’ werd het moederhuis van deze nieuwe congregatie. De zusters in Amersfoort gingen verder als Zusters van O.L. Vrouw van Amersfoort. De constituties van de Zusters van J.M.J. werden goedgekeurd in 1855. De congregatie wordt meestal kortweg aangeduid als de Zusters J.M.J. (De zusters zelf laten inmiddels de puntjes ook weg).

Begonnen met puur het geven van onderwijs, breidden de zusters hun activiteiten vanaf 1859 uit met bejaarden- en gezondheidszorg. Later volgden nog pastoraal en maatschappelijk werk, retraite- en vormingswerk en vrijwilligerswerk op allerlei terreinen.

Kloosters in Noord-Brabant van de Zusters JMJ waren er in:
- Baardwijk, Sint Antoniusgesticht;
- Berlicum, Sint Vincentiusgesticht;
- Besoijen, Sint Johannesgesticht;
- Boxmeer, huize De Weijer;
- Boxtel, klooster Sint Anna, huize Duinendaal-Molenweide;
- Drunen, Sint Jacobusgesticht;
- Eindhoven, klooster bij Don Boscoklooster Sint Theresia van het Kindje Jezus en klooster Sint Bernadette;
- Engelen, pensionaat O.L. Vrouw van Lourdes;
- Gemonde, Sint Antoniusgesticht;
- Heeswijk, Sint Cunerastichting en Huize Cunera-De Bongerd;
- Heeze, Sint Nicasiusgesticht;
- Helvoirt, Sint Nicolaasgesticht;
- ’s-Hertogenbosch, klooster Sint Martha, gesticht Sancta Maria, MariagestichtSint Ignatiusgesticht en Klooster Mariënburg;

Boxmeer, zuster Josephina op de Weyer viert haar 70-jarig kloosterjubileum, 1965. Fotograaf: Fotostudio Jan Waarma. Bron: BHIC, fotonr. BOX0592
Boxmeer, Zuster Josephina op de Weyer viert haar 70-jarig kloosterjubileum, 1965. Foto: Fotostudio Jan Waarma. Bron: BHIC, fotonr. BOX0592


- Hoogerheide, huize H. Philomena;
- Lithoijen, Norbertusgesticht, later klooster Jerusalem;
- Nuenen, Elisabethklooster;
- Ravenstein, Huize Nazareth;
- Schaijk, Sint Jozefgesticht;
- Sint Agatha, Klooster Sint Agatha;
- Tilburg, Sint Ursulaklooster;
- Vierlingsbeek, Sint Aloysiusgesticht;
- Vlijmen, Sint Franciscusgesticht;
- Vught, Huize Theresia;
- Waalwijk, Sint Theresiagesticht;
- Waspik, Sint Jozefhuis;
- Woensdrecht, Sint Annagesticht;
- Zevenbergen, Klooster H. Antonius en Sint Jozefgasthuis;
- Zevenbergschenhoek, Sint Martinusgesticht.

Er waren anno 2017 nog zo’n 80 zusters JMJ in Nederland, 300 in Indonesië en 850 in India. Buiten Noord-Brabant had de congregatie op het hoogtepunt nog 73 kloosters, verspreid over het hele land.

Engelen, pastoor Hiëronymus Breugelmans met een aantal zusters JMJ. Origineel: Collectie Abdij van Berne. Bron: BHIC, fotonr. 1695-008610
Engelen, pastoor Hiëronymus Breugelmans met een aantal zusters JMJ. Origineel: Collectie Abdij van Berne. Bron: BHIC, fotonr. 1695-008610


Ook buiten Nederland was en is de congregatie actief. In 1898 vertrokken de eerste zusters naar de missie in Nederlandsch Indië. In 1904 volgde India, in 1990 Ghana (vanuit India en Indonesië) en van 1961 tot 1980 waren de zusters actief in Tanzania. De drie stichtingen werden later overgedragen aan drie ‘eigenlandse’ congregaties.

Van 1960 tot 1984 waren Nederlandse zusters betrokken bij het katholieke onderwijs in Australië. Toen de regering daar het katholieke onderwijs ging subsidiëren, konden de zusters zich terugtrekken. Tussen 1931 en 2005 waren de Zusters van J.M.J. de gastvrouwen van het Nederlands College in Rome.

Tegenwoordig leven en werken de zusters in Afghanistan, Ghana en Italië soms alleen of in een klein groepsverband.

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Website Zusters JMJ.

3

Reacties (3)

Tjeu Hermans zei op 15 oktober 2018 om 17:45 uur

Lees over de stichting van de congregatie van JMJ: Zr.Séraphine Gommers, EN HET ZAAD GROEIDE OP. 's-Hertogenbosch, Mariënburg, 1957. En over het Nuenense Sint Elisabethsgesticht: Tjeu Hermans e.a., NEGENTIG JAAR KLOOSTERLEVEN IN NUENEN, 1887-1977. Nuenen, 2017. ISBN 978-90-818222-1-3. en
A.M.A.J. Driesen e.a. ZUSTERS VAN JMJ, GESHIEDENIS VAN EEN CONGREGATIE, 1822-1962. Verloren Hilversum 2015

Gerard Harmes zei op 29 augustus 2021 om 17:16 uur

Beste Rien Wols,
Uit de oorlogscorrespondentie van mijn oom, Jan H B Harmes (1943-1945), bleek dat zuster Victoire (Wilhelmina Ditters) in Nijmegen op 22 februari 1944 met haar kleuterklas om het leven kwam. Graag wilde ik weten wanneer haar professie was en waar?
Met vriendelijke groet,
Gerard Harmes

Norah zei op 29 augustus 2021 om 20:15 uur

Wilhelmina Ditters * 03-12-1884 Rotterdam + 22-02-1944 Nijmegen
Ouders Wilhelmus Everhardus Ditters x Cornelia Rossius.

Deze zuster verbleef van 28-02-1904 tot 14-06-1918 in Amsterdam, komend vanuit Den Bosch. In 1918 keerde ze weer naar Den Bosch terug.
www.wiewaswie.nl
-indexen archief Amsterdam-
De professie is lastig te vinden, mogelijk weet men dit bij de desbetreffende orde.
Mvg.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.