Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Voor het zingen de kerk uit

Rooms prentenboek

De katholieke huwelijksmoraal over de geslachtsgemeenschap is het beste samen te vatten in de raad die een priester ooit gaf aan een jong echtpaar: ‘Er mag geen druppeltje verloren gaan’.



Grote gezinnen waren het gevolg van de katholieke moraal. Gezin uit Schaijk (foto: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC)
Grote gezinnen waren het gevolg van de katholieke moraal. Gezin uit Schaijk(foto: Fotopersbureau Het Zuiden. BHIC, fotonummer SCH1356)

Seks binnen het huwelijk was geoorloofd en zelfs wenselijk, als er maar niets werd gedaan om bevruchting te voorkomen. Geen coitus interruptus dus en ook geen voorbehoedmiddelen. Doen de echtelieden dat wel dan is dat:

  1. een daad van laffe en brutale zelfzucht
  2. een der zwaarste zonden van ontucht
  3. een der zwaarste zonden tegen de liefde jegens elkanders onsterfelijke ziel
  4. het vermoordt de zielevrede
  5. het verleidt tot heiligschennende biechten en communiën
  6. het leidt tot verzwakking en afval van het heilig geloof
  7. het neemt de eerbied en de achting voor elkander weg
  8. het voert dikwijls tot echtelijke ontrouw
  9. het maakt niet zelden zenuwziek
  10. het ondermijnt de volkskracht

Nooit en te nimmer kan daarom deze handelwijze, die op hemeltergende manier in Gods bestel ingrijpt en zijn heiligste wetten verkracht geoorloofd of slechts kleine zonde zijn.

Uit: Korte onderrichtingen en nuttige wenken voor gehuwden. Breda 1955

Herinneringen

Ine van Gils-Brok uit Breda

Je kon in de jaren zestig echt nog niet tegen je ouders zeggen dat je na drie kinderen van je huisarts de pil kreeg voorgeschreven. De paus had dat verboden, dus deed je dat als katholiek niet. Gelukkig voor mij was onze dokter modern en gaf mij de pil. Dat ik daarna bewust nog een kind gekregen heb, was mijn zaak.

Bron van deze herinneringen

Ad Rooms, Het Rijke Roomse Leven: Herinneringen met weemoed en weerzin, Raamsdonksveer 2002-2006

30

Reacties (30)

Lucas van der Hoeven zei op 26 september 2018 om 15:11 uur

Mgr. Beckers van Den Bosch doorbrak het stilzwijgen over de huwelijksplicht en achtte de regulering van het kindertal mogelijk omstreeks 1962. Dat gold met name Bekkers' opmerkingen over de gewetensvrijheid van echtparen voor radio en tv. televisietoespraak van 21 maart 1963 een cruciale rol heeft gespeeld met de doorbraak van de anticonceptiepil op de Nederlandse markt. " De argumentatie luidde dat
de regelmaat van de cyclus veilig dient te worden gesteld. Dat zou worden bereikt door het slikken van de (geboorte)pil. Dat de bijwerking van die pil dan onvruchtbaarheid zou zijn, moest men maar op de koop toenemen. Dat dit laatste voor mensen dan toch de reden zou zijn de pil te slikken, was volgens Bekkers adviseur Baken niet het probleem van de fabrikant, maar van de gebruikers. Bekkers zette dus met zijn tv-praatje de deur open voor het pilgebruik.
Als bisschop Bekkers zijn televisietoespraak niet had gehouden, had ons dat ongetwijfeld vertraging hebben opgeleverd bij het veroveren van ons marktaandeel. Dat zou ons zeker veel geld hebben gekost", zegt oud-directeur G. Krayenhof van Organon. In 1962 in het Brabantse Oss produceerde Organon Lyndiol (1962), een van de eerste anticonceptiepillen ter wereld, dat in 1964 op de markt werd gebracht. De productie ervan in het overwegend katholieke Noord-Brabant had nog veel voeten in de aarde. Het verzet onder het personeel was aanvankelijk zo groot dat het inpakken van de doosjes aan een externe partij werd overgelaten. Dat bleek uiteindelijk een nonenklooster te zijn. De zusters werd verteld, dat het om menstruatie regulerende pillen zou gaan! "Het was een symbiose tussen Kerk en bedrijfsleven", aldus oud-directeur G. Krayenhof van Organon. Pas in 1972 zou de pil in het Ziekenfondspakket worden opgenomen.In 1977 werden 16 miljoen pilstrips door openbare apothekers afgeleverd. Meer dan één miljoen vrouwen likken dan dus de "anti-baby-pil".

Literatuur:
1) Ikon-documentaire (2000), "Bekkers, de bisschop die Organon groot maakte" -https://web.archive.org/web/20050816202929/http://www.katholieknieuwsbl…
2) Tausk, M.; "Organon - de geschiedenis van een bijzondere Nederlandse onderneming"; Dekker & vd Vegt, Nijmegen,1978, 385 -396.
3) Brandt, E.; "de pil - alles over de anticonceptiepil"; Prometheus Uitgeverij, Amsterdam, 1996.

Mariët BruggemanBHIC zei op 26 september 2018 om 19:51 uur

Bedankt Lucas, voor deze mooie reactie over het gebruik van de pil. Mgr. Beckers speelde daarin zeker een belangrijke en baanbrekende rol. Ik denk dat zijn toespraak op TV en radio bij een heleboel mensen grote indruk heeft gemaakt en zeker in de herinnering is blijven hangen.
Nogmaals dank!

Merle Ann Montanus zei op 5 november 2018 om 18:16 uur

Een groot gezin ken ik alleen maar door mijn huwelijk want mijn echtgenoot kwam uit een gezin van 13 kinderen! Hij was het 4de kind van het gezin. Zijn familienaam blijft hou ik vanwege respect voor de privacy uit beeld.
De eerste kennismaking begin 60er jaren was bijzonder warm en plezierig. ‘Vader’ zei, toen hij zag dat ik onder de indruk was van de grote tafel vol nieuwsgierige gezichten: ...... Ga jij maar naast ‘Moeder’ zitten ... want zij heeft roomboter in haar vlootje!
De verhalen hoorde ik pas later. ‘Vader’ had een belangrijke positie in de gemeenschap en dat bracht met zich mee dat “ de Pastoor” na de hoogmis een borrel kwam drinken bij hun thuis. Blijkbaar heeft deze ‘herder’ het nodig gevonden om zich met het huwelijk te bemoeien. Als ‘Moeder’ een poos na een geboorte niet “toonde” dat een volgende kindje op komst was, zei de Pastoor zonder enige gène : “ Jullie leven toch niet in zonde, hoop ik?” Ieder kind is in liefde ontvangen en grootgebracht in het gezin van mijn echtgenoot maar ik weet van ‘Moeder’ zelf dat zij het minder ‘zwaar’ zou hebben gewild. Ik denk met veel liefde aan haar terug.

Merle Ann Montanus zei op 5 november 2018 om 18:31 uur

Een groot gezin ken ik alleen maar door mijn huwelijk want mijn echtgenoot kwam uit een gezin van 13 kinderen! Hij was het 4de kind van het gezin. Zijn familienaam blijft hou ik vanwege respect voor de privacy uit beeld.
De eerste kennismaking begin 60er jaren was bijzonder warm en plezierig. ‘Vader’ zei, toen hij zag dat ik onder de indruk was van de grote tafel vol nieuwsgierige gezichten: ...... Ga jij maar naast ‘Moeder’ zitten ... want zij heeft roomboter in haar vlootje!
De verhalen hoorde ik pas later. ‘Vader’ had een belangrijke positie in de gemeenschap en dat bracht met zich mee dat “ de Pastoor” na de hoogmis een borrel kwam drinken bij hun thuis. Blijkbaar heeft deze ‘herder’ het nodig gevonden om zich met het huwelijk te bemoeien. Als ‘Moeder’ een poos na een geboorte niet “toonde” dat een volgende kindje op komst was, zei de Pastoor zonder enige gène : “ Jullie leven toch niet in zonde, hoop ik?” Ieder kind is in liefde ontvangen en grootgebracht in het gezin van mijn echtgenoot maar ik weet van ‘Moeder’ zelf dat zij het minder ‘zwaar’ zou hebben gewild. Ik denk met veel liefde aan haar terug.

Lisette KuijperBHIC zei op 7 november 2018 om 14:05 uur

Wat mooi dat je met ons je herinneringen wilt delen, Merle Ann! Het gezin van je echtgenoot kun je met recht een groot gezin noemen. Ik kan me goed voorstellen dat het voor zijn moeder heel zwaar geweest moet zijn, maar wat mooi om te horen dat elk kind met veel liefde is ontvangen en dat je goede herinneringen aan haar hebt.

Zou de invloed van de pastoor minder zijn geweest wanneer zijn vader niet zo'n belangrijke positie in de gemeenschap zou hebben gehad? Of was de grootte van het gezin vooral ook een gevolg van hun eigen overtuiging op dit gebied?

Ton van Riet zei op 11 november 2018 om 13:28 uur

Sarcastische ontboezeming van een oude man in Boekel, die een heel groot brabands gezin had, over de pastoors die zich overal mee bemoeiden: "En dan deed je al zo je best; ze stonden toch nog "anhawend" op de stoep!

Lisette KuijperBHIC zei op 13 november 2018 om 15:42 uur

Die herhaaldelijke bezoekjes van de pastoor zullen best indruk hebben gemaakt op dit gezin. Wel opmerkelijk dat hij ook bij zo'n groot gezin nog steeds regelmatig langsging. Weet je misschien hoeveel kinderen er uiteindelijk zijn geboren?

Ton van Riet, Gemert zei op 13 november 2018 om 15:59 uur

Ik meen 9. Dat is toch ruim voldoende zou je zeggen. Misschien waren die niet
allemaal tegelijk thuis als de pastoor op bezoek kwam of hij kon niet meer
tellen.

Norah zei op 13 november 2018 om 16:51 uur

Ik wil toch even kwijt(zit mij hoog) dat bij ons nooit een pastoor of kapelaan iets tegen mijn ouders gezegd heeft, ondanks dat ik enig kind ben. Mijn vader had hun de deur gewezen, ik vind het ook zeer aanmatigend.

Lisette KuijperBHIC zei op 14 november 2018 om 15:59 uur

Een gezin van negen mag zeker als groot gezin worden bestempeld, Ton! Bedankt voor jouw reactie, Norah. Er zullen inderdaad vast ook pastoors zijn geweest die niet bij ieder echtpaar langs gingen om te vragen hoe het ervoor stond qua gezinsuitbreiding.

Norah zei op 14 november 2018 om 16:17 uur

Tja, Lisette, ik heb er zo mijn gedachten over;)
Mvg.

Ton van Riet, Gemert zei op 11 juli 2019 om 23:51 uur

In dit verband herinner ik me een anecdote, die mijn vader vertelde. Hij zei: "Ik ken iemand, (hij noemde geen namen), die een heleboel
kinderen heeft. Zijn vrouw, ''s avonds nog druk bezig, vroeg hem of hij de kinderen even naar bed wilde brengen. "Kom kinderen bedtijd!",
zei vader. Maar één wilde niet en stribbelde flink tegen; uiteindelijk lagen ze allemaal te bed.
"Een had er geen zin in, hij was nogal lastig", zei vader tegen zijn vrouw "Welke bedoel je?": vroeg zijn vrouw. "Die met dat witte haar": zei vader.
"Geen wonder": zei moeder, "Dat is er een van de buren".

Rini de Groot. zei op 12 juli 2019 om 04:08 uur

Een medewerker van Organon Oss de medicijnenfabrikant, vertelde de Kloosternonnen begrepen dat zij door hun medewerking bij het verpakken van de anticonceptiepil óók bezig waren aan geboortebeperking.

Lucas van der Hoeven zei op 12 juli 2019 om 11:20 uur

In de R.K. enclave van Alkmaar kwamen zeer talrijke gezinnen voor. Mijn vriend uit een R.K. gezin in Bolsward telde maar liefst 13 kinderen. Vader was timmerman maar verdiende zelfs minder dan er aan kinderbijslag binnenkwam!
Zelf kom ik uit een R.K. artsengezin met 7 kinderen. Ook bevriende R.K. artsen echtparen hadden talrijke kinderscharen in de meeste gevallen. Deze medisch specialisten waren opgeleid in de dertiger jaren van de vorige eeuw aan gerenommeerde universiteiten. Daar hadden zij toch mogelijk wel iets hebben kunnen vernemen over geboorte beperkende maatregelen? Immers condooms waren er al in de verre oudheid (zie: https://www.condoom-anoniem.nl/info-over-condooms/geschiedenis-condoom én https://en.wikipedia.org/wiki/Condom) (toegevoegde link: https://bedbible.com/condom-industry-statistics/) . Ook hield Aletta Jacobs in haar eigen artsenpraktijk omstreeks 1900 reeds spreekuren, waar ze wekelijks gratis spreekuren hield voor minvermogende vrouwen, cursussen gaf en het pessarium als voorbehoedmiddel introduceerde. Zij was lid van de Nieuw-Malthusiaanse Bond. Als arts had ze een progressief standpunt ten aanzien van geboortebeperking. Ook werden condooms al reeds in grote aantallen geproduceerd in Berlijn (omstreeks 1912).
Kortom voor mij blijft het een raadsel waarom geboortebeperking toch maar heel beperkt (??) werd gepraktiseerd tussen 1890 en 1965. Immers de kennis erover was wel eventueel beschikbaar. Waarom hebben artsen en verpleegkundigen e.a. die dan niet gedeeld met kinderrijke gezinnen?

Later vestigde Jacobs zich als huisarts in Amsterdam, waar ze wekelijks gratis spreekuren hield voor minvermogende vrouwen, cursussen gaf en het pessarium als voorbehoedmiddel introduceerde.[9] Het pessarium werd voorheen gebruikt om verzakte baarmoeders te ondersteunen. Ze was lid van de Nieuw-Malthusiaanse Bond. Als arts had ze een progressief standpunt ten aanzien van geboortebeperking.

Norah zei op 12 juli 2019 om 11:21 uur

Heel erg grappig Ton, ik zie dit zo voor me:)

Rini de Groot zei op 12 juli 2019 om 12:15 uur

Tot voorkort was jaarlijks er in het Pre Historisch Dorp in Eindhoven een Erotische avond. Een van de activiteiten een workshop, het door de bezoeker maken van een condoom van verse varkensdarm. Daarbij vertelde men dat deze vroeger meestal gebruikt werden ter voorkoming van geslachtsziekte.

Ton van Riet, Gemert. zei op 12 juli 2019 om 13:01 uur

Mijn vader had een neef met 21 kinderen. Weliswaar bij twee vrouwen (12 en 9).
De oudste was van 1905 en de jongste van 1937. Misschien had hij die wel in gedachte toen hij ons die anekdote vertelde. Gezellig, dat wel!

Norah zei op 12 juli 2019 om 16:08 uur

In België kon men dan van de kinderbijslag stil leven...;) Maar ik heb zo'n idee dat dit ver vóór die tijd was.

Ton van Riet, Gemert zei op 12 juli 2019 om 16:20 uur

Dat zal ook wel niet zijn intentie geweest zijn. Kinderbijslag is iets van veel later. Misschien zat hij wel te wachten op een pauselijke onderscheiding.

Norah zei op 12 juli 2019 om 16:24 uur

Ha,ha,ha!

Ton van Riet, Gemert zei op 12 juli 2019 om 16:32 uur

Die tak van de familie was en is nogal uitgebreid. Het boterde niet zo goed tussen die twee groepen. Als kind heb ik die dan ook nooit gezien. De reden daarvan is me nooit duidelijk geworden. Het was amper een onderwerp van gesprek. Verschil in mentaliteit, denk ik.

Rini de Groot. zei op 14 juli 2019 om 08:44 uur

Tijden veranderen.
Vanmorgen schrijft Sander van Mersbergen in het ED.
Achter het decor van de Tour schuilt armoede en leegte.
Gratis Viagra
In Montereau, een dorpje ten zuidoosten van Parijs, deed burgemeester Jean Debouzy zijn gemeenteraad afgelopen voorjaar het voorstel om gratis Viagra uit te delen in het dorp, om zo het geboortecijfer wat op te krikken. Het was een reactie op een plan van het regiobestuur om de dorpsschool een kopje kleiner te maken.

Ton van Riet zei op 14 juli 2019 om 14:02 uur

Tijden veranderen (al heel lang).
De "Oudste dochter van de Kerk", zoals de "eretitel" van Frankrijk luidt, heeft er geen meer zin in. Dat probleem ontstaat vooral (en al een hele tijd) door dat de jongeren wegtrekken uit kleine dorpen in afgelegen gebieden. Hele dorpen staan te vervallen. Een eeuw geleden bestond de bevolking van Frankrijk al voor groot gedeelte uit migranten. Datzelfde verschijnsel doet zich tegenwoordig voor in veel Europese landen. De bevolkingskrimp wordt opgevangen door migratie; een normaal verschijnsel, waar sommigen zich schijnbaar niet bij neer kunnen leggen

jovandeursen zei op 14 juli 2019 om 17:25 uur

In het Geldrops ziekenhuis werkte in begin 50e jaren een uroloog die na drie kinderen , zonder veel verdere vragen, de mannen hielp met zijn "klein meske"
Controle na 6 weken.

Pieter zei op 31 december 2019 om 17:53 uur

In een uitzending voor tv haalde René Bastiaanse een jaar of wat terug een of meer pastoors aan die standaard antwoordden op wensen van parochianen om aan anticonceptie te mogen gaan doen vanwege hun reeds omvangrijke gezin:'Maak je geen zorgen. Als O.L.Heer je veel kinderen geeft, dan zorgt Hij er ook voor dat jij ze kunt onderhouden', of woorden van gelijke strekking.
Ik vond én vind zo'n kerkelijke reactie bijkans crimineel, maar ook waard om te onthouden, liefst met bronvermelding. Mijn vraag is daarom: wie weet nog wanneer en in welk programma of documentaire René Bastiaanse dat heeft gezegd, maar of ook: wat was zijn bron van informatie? (In zijn prachtige boek"Onkuisheid. De Nederlandse biechtpraktijk 1900-1965" uit 2013 komt het in ieder geval niet voor.)
Bij voorbaat dank voor de medewerking.

Rene Bastiaanse zei op 6 januari 2020 om 14:38 uur

Dag Pieter,
Dat beroep op de Goddelijke Voorzienigheid kreeg elke priester in zijn opleiding mee, alle moraalhandboeken vermelden dat. Omdat die leerboeken allemaal in het Latijn zijn, heb ik een Nederlands citaat gezocht. Voor de oorlog waren heel wat katholieke trouwboekjes voorzien van een inleiding getiteld Korte onderrichtingen en nuttige wenken voor gehuwden. Daarin wordt de echtelieden o.a. voorgehouden dat zij het kindertal niet bewust mogen beperken: "Zij moeten die handelingen als onzedelijk verafschuwen, volgens plicht en geweten handelen en groot vertrouwen hebben op God, die hun de kinderen schenkt en hen ook zal bijstaan om ze te kunnen opvoeden" Opvoeden hier in de betekenis van lichamelijk en geestelijk grootbrengen. Je kunt het nog korter samenvatten: wie vertrouwt op God krijgt kracht naar kruis.

Lucas van der Hoeven zei op 6 januari 2020 om 15:05 uur

LS, in 1963 wordt aartsbisschop Montini van Milaan verkozen tot paus Paulus VI. Hij vaardigt op 25 juli 1968 de Encycliek Humanae Vitae uit over het menselijk leven en de geboortebeperking. Elke 'kunstmatige' ingreep in de menselijke voortplanting werd daardoor verboden voor Rooms-Katholieke gelovigen. In datzelfde jaar bleek echter dat het Vaticaan investeerde in de wapenindustrie maar ook in een farmaceutisch bedrijf, dat anticonceptie middelen produceerde. (bron: 'Zwendel' over Roberto Calvi - bankier van God - p. 99 / 2017 - auteur Gerard Aalders - NIOD-onderzoeker) Officieel echter heeft de R.K. kerk zich altijd verzet tegen geboortepreventie. Dat standpunt werd wel heel erg discutable toen in de tachtiger en negentiger jaren de HIV-Aids epidemie uitbrak, waarbij zelfs ook echtlieden binnen hetero relaties elkaar dodelijk konden infecteren. Daarenboven werd deze virus infectie ook overgedragen via drugsspuiten maar vooral ook homofiele mannen en vrouwen.
Door deze conservatieve zienswijze is heel veel leed geschied en groeide de wereldbevolking mogelijk sneller. Bedenk dat de Rooms-Katholieke kerk nu zo'n 1,2 miljard gelovigen omvat en vooral in Filipijnen, Afrika en Zuid- en Midden Amerikaanse landen een veelal conservatieve ideologie uitdraagt. Of de voorgeschreven geboortebeperkingsregels nog steeds stipt worden nageleefd wereldwijd is niet bekend.

Louise zei op 27 januari 2022 om 22:55 uur

Toen de pastoor eens in de jaren 50/60 bij een kennis van mijn ouders kwam, de kinderen op een rijtje liet zetten om te kijken hoeveel er waren en vroeg of het niet tijd was dat er eentje bij kwam, antwoordde de heer des huizes : "Meneer pastoor, en de heiige Jozef dan?" de pastoor is vertrokken en de vraag is nooit meer gesteld.

Rini de Groot. zei op 27 januari 2022 om 23:58 uur

Bedankt Louise, blijf lezen en reageren met je prachtige anekdotes.
Grote gezinnen en Kapitale Kerkgebouwen ten koste van het gezin
we wisten niet beter! Thuis waren twee broers als Missionaris ingetreden,
juist op het moment dat zij geld binnen brachten.
Enkele jaren later kwamen de heren de jongste halen, ompraten!
M,n oudere broer sprak ze brutaal toe: 'Je hebt er al twee' waarna de zwarte togen afdropen.

Jeroen van Dijk zei op 6 januari 2023 om 20:33 uur

God zei op de 7e dag toen ie klaar was met scheppen:"Gaat en vermenigvuldigt u".
Aan deze opdracht moeten gelovigen dus voldoen.
Het is dus niet onlogisch dat de Kerk het vermenigvuldigen stimuleert.
Omdat de mens niets liever doet dan vermenigvuldigen wordt de aardbol te klein en is er alles aan gelegen het vermenigvuldigen te minderen.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.