Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Zusters en nonnen

Rooms prentenboek

Ontzettend veel Brabantse meisjes en vrouwen zijn ingetreden in ordes en congregaties. In sommige gevallen was de bruidsschat die de nonnetjes van huis meebrachten bepalend voor de rangorde waarin ze binnen het klooster terechtkwamen.

Bron: Prentenboek bij de eerste Katechismus
Bron: R.P. fr. H. Randag o.f.m. en br. Berthilo FIC, Prentenboek bij de eerste Katechismus, Maastricht / 's-Hertogenbosch 1949


Herinneringen aan zusters en nonnen

J. Bleijenberg-Dobbelaer uit Hulst

De nonnetjes die de gangen dweilden - en dat waren er heel veel - bleven dat levenslang doen. De verzorgende kant was trouwens toch een hard bestaan voor de zusters. De leidende kant was vrijwel nooit te zien. Mijn oudste tante was hoofd van de kleuterschool. Ze kon goed organiseren, maar een lichte verwaandheid was haar niet vreemd. Ze liet mijn moeder eens blozen door bij ons thuis op de boerderij tijdens de lunch om een botermesje te vragen. Wie van ons had daar in die tijd ooit al eens van gehoord?

M. Smeekens uit Gilze

Soeur Olympia sjouwde de hele dag met zware emmers water en manden met wasgoed. Ze poetste de gangen en trappen van de school en het klooster en verzorgde de was voor haar medezusters. Haar hele lichaam was getekend door dit zware werk. Haar bruidsschat moet wel heel erg karig geweest zijn.

Marja Verbraak-Van Eekelen

Soeur Cornelia was destijds dokter, verpleegster en maatschappelijk werkster tegelijk voor ons hele dorp. In de oorlogsjaren reed zij op de fiets door weer en wind en in de oorlog tussen het afweergeschut door naar de vele gezinnen die ze ging helpen. Ze verleende zorg aan zieken, gewonden en kleine kinderen. Die tijd, waarin vrijwel elk kind hoofdluis had, moet voor haar onmenselijk zijn geweest. Ik heb eigenlijk alleen maar goede herinneringen aan de zusters.

René Reijpert uit Bergen op Zoom

Ik was jarenlang dirigent van een koor dat grotendeels bestond uit nonnen. Ze waren allemaal werkzaam in de verpleging: van veeg- en dweilnon via mortuariumzuster tot directrice. De koorrepetities waren natuurlijk altijd in het klooster. Daar merkte ik ook dat nonnen gewone mensen waren, met hun hebbelijkheden en hun onhebbelijkheden, vooral jegens elkaar. Een van de zusters zei mij eens: je ziet het: zusters van liefde, krengen van barmhartigheid. Een uitspraak die ik nooit vergeten zal.

Familie Feskens-Vermeeren uit Breda

Onze nicht was ingetreden in een Belgisch klooster in Herentals. Ze zat achter de tralies. Er mocht niet gesproken of gecommuniceerd worden. Als er familie op bezoek kwam dan bleef die voor de tralies, de zuster erachter.

Zuster Bernadine aan het werk in klooster Nazareth in Reek, 1963 (BHIC, coll.  Ton Cruijsen, fotonr. 1903-000690)
Zuster Bernadine aan het werk in klooster Nazareth in Reek, 1963 (BHIC, coll.  Ton Cruijsen, fotonr. 1903-000690)


J. Bleijenberg-Dobbelaer uit Hulst

In onze  boerenfamilie waren er drie kloosterzusters, twee tantes en een nichtje. De tantes waren altijd blij met onze aanwezigheid. We kregen er veel te eten, heel vers en smakelijk. We mochten ravotten in het klooster en glijden door de geboende gangen.

Soms kwam er bij ons thuis per post een pakket gevuld met 'overbodige' spullen, variërend van lakens tot dweilen en sokken en werkhemden. Nieuwsgierig hingen wij allemaal rond de keukentafel waar mijn moeder de buit verdeelde. De bijbehorende brief van 'uw in God liefhebbende zuster' werd pas veel later gelezen.

Jeanne Vermetten-Rovers uit Breda

Ik ben met mijn zes zusjes en een broer bij zusters opgevoed omdat mijn moeder in 1935 was overleden. Een zuster die voor de kleuterklas stond, vroeg haar overste of ze de zorg voor ons op zich mocht nemen. Ze heeft dat vijf jaar zeer goed gedaan. We waren 's nachts thuis en van 's morgens zeven uur tot 's avonds zeven uur gingen we met z'n allen — de oudste was negen, de jongste een jaar oud — naar de zusters. Die gaven ons eten voor vader mee naar huis. De ene zuster breide, de andere naaide voor ons. We hebben er veel geleerd: stoppen, naaien, breien en werken. Tot 1940 zijn we bij de zusters geweest. Ik ben hen daar nog heel dankbaar voor. Dat mag ook wel eens gezegd worden. Lang niet alle zusters zijn boemannen. We zijn allemaal goed terechtgekomen, mede dank zij de hulp van de zusters.

A. Koijen uit Gilze

Ze hebben enorm veel werk verzet zoals voor het beheer van het bejaardenhuis Sint Franciscus, de wijk­verpleging, de oprichting van het Wit-Gele Kruis, ze waren betrokken bij de oprichting van de EHBO, ze verrichtten preventief werk met betrekking tot tuberculose in de jaren dertig, zorgden voor het beheer en de verzorging van het mortuarium en ze boden bescherming aan een paar families tijdens de oorlog. Bovendien zorgden ze voor de opvang van gehandicapten als hun ouders gestorven waren. Deze mensen werden in huis Sint Franciscus behandeld als gasten. En als er financiële problemen waren of er was een organisatie die geen geld had, zoals het Wit-Gele Kruis, dan werd er prompt een fancyfair of iets dergelijks georganiseerd.

Drie zussen van de familie Kooimans uit Den Dungen. Eén behoort tot de Witte Zusters uit Esch, de andere tot de congregatie van JMJ (BHIC, fotonr. DCDDU-000028)
Drie zussen van de familie Kooimans uit Den Dungen. Eén behoort tot de Witte Zusters uit Esch, de andere tot de congregatie van JMJ (BHIC, fotonr. DCDDU-000028)


Christel van Dijk uit Rijsbergen

Ik zat in de tweede klas van de lagere school. De dag voor 19 maart, de feestdag van Sint Jozef had de zuster gezegd dat we de volgende dag naar de kapel zouden gaan en had ze gevraagd of we dan bloemen mee wilden nemen voor Sint Jozef. Ik dacht er pas ’s morgens  aan en raakte in paniek. Moeder had in een vaas één lelie staan en zei dat ik die maar mee moest nemen. De andere meisjes lachten me uit. Bijna iedereen had een mooi boeket meegebracht. Ik zal nooit de woorden vergeten die de zuster sprak. Ze zei tegen de andere kinderen dat Jozef heel veel van  lelies hield en dat ik daarom voorop mocht lopen en mijn lelie als eerste bij Sint Jozef mocht leggen. Deze zuster heb ik nooit vergeten.

Anoniem

Er mag niet worden vergeten dat er zoveel goede vrouwelijke religieuzen waren. Dat waren vaak begrijpende, meevoelende, moderne vrouwen. Natuurlijk  waren er ook vreselijke mensen, maar die had je niet alleen onder de nonnen. Velen waren hun tijd ver vooruit en leerden de kinderen dat er meer was dan hun eigen stad of dorp. Ze lieten hen kennis maken met muziek, kunst en literatuur. Misschien grote woorden, maar voor het dorpskind dat ik was, een ontdekking waar ik mijn leven lang plezier van heb gehad.

Christel van Dijk uit Rijsbergen

Ik zat gedurende drie-en-een-half jaar in verschillende Jappenkampen op Java. Ook de kloosterzusters trokken met de vrouwen mee, van kamp tot kamp. Ze hielden zich strikt aan hun humanitaire principes: zieken verzorgen, stervenden bijstaan, doden begraven, bedroefden troosten. Maar de zuster deden nog veel meer. Zij spaarden uit eigen mond voor anderen. Ze wezen niemand af die bij hen kwam voor troost en raad. Het verhaal van de hulp en de steun van deze geestelijke zusters loopt als een rode draad door de lijdensgeschiedenis van de kampen heen.

Bron

Ad Rooms, Het Rijke Roomse Leven: Herinneringen met weemoed en weerzin, Raamsdonksveer 2002-2006

10

Reacties (10)

iet_van den heuvel-school zei op 18 oktober 2018 om 12:08 uur

Zuster Bernadine aan het werk in klooster Nazareth in Reek, 1963 (BHIC, ..
Deze zuster heb ik niet meer gekend, maar ik heb wel jaren later in het klooster gewerkt ,kamers van pensiongasten schoonmaken en schoonhouden ,met een strijkijzer dat nog op een soort kachel verwarmt moest worden grote wassen moet strijken dagenlang hetzelfde werk boven in de nok van het klooster ,was hard werken maar heb er ook wel goed werken geleerd, in de winter moest je daar blijven slapen omdat het te gevaarlijk was om naar huis te lopen ,er werd toen namelijk weinig of niet gestrooid ,of met een vrachtauto waren een paar mannen achterin stonden en zand strooiden, ik vond het heel eng om daar te slapen in zo'n klein hokje ,een keer had ik volgens de zusters de naam van God oneerbiedig gebruikt? moest ik een kwartier in de kapel gaan zitten (streng streng) waren ze maar dat moest ook wel om alles goed te laten verlopen..

Paul HuismansBHIC zei op 19 oktober 2018 om 08:23 uur

Heb je er lang gewerkt, Iet? En weet je nog welke zusters er toen waren? Wist je trouwens, dat we ook over klooster Nazareth een verhaal hebben? Je vindt het hier: https://wierookwijwaterenworstenbrood.nl/ontdekken/verhalen/klooster-na…

iet_van den heuvel-school zei op 19 oktober 2018 om 11:19 uur

Heb er ongeveer 2 jaar gewerkt ,zusters van naam ken ik niet meer er waren er zoveel en ze leken allemaal op elkaar , eentje heb ik er onthouden en dat was (dacht ik) zuster Bonifatius zij kon heel mooi gitaar spelen en zingen, dat werd op een speciale zusters dag gehouden op de tweede verdieping op de grote gang zodat een ieder kon luisteren ,zo mooi ..
Hartelijk Dank voor de link die U mij gegeven heeft ga daar verder lezen..
groetjes ietje.

Paul HuismansBHIC zei op 19 oktober 2018 om 13:48 uur

Veel leesplezier!

iet_van den heuvel-school zei op 19 oktober 2018 om 20:58 uur

Dank U..

john embrechts zei op 21 oktober 2018 om 22:45 uur

Op de kleuterschool; Schoolstraat te Dongen; heb ik eens per ongeluk een kandelaar omver gelopen die kapot viel. Het hele schooljaar ben ik gepest en getreiterd door de non die ons klasje leidde. Omdat mijn ouders in die tijd op vakantie waren en ik logeerde bij een oom en tante in de nabijheid van de school kon ik met mijn verdriet ook niet thuis terecht. Ik word nog steeds kwaad als ik aan die periode denk; en ik ben inmiddels 73 jaar!

Marilou NillesenBHIC zei op 22 oktober 2018 om 09:34 uur

Ik kan het me indenken, John. En dat op de kleuterschool nota bene, ik kan me voorstellen dat dat voelt als een groot onrecht.

iet_van den heuvel-school zei op 22 oktober 2018 om 10:54 uur

Ja John iets van herken ik ook wel ,eens een fout begaan (per ongeluk) dan werd er er extra op je gelet ,bij het klooster waar ik werkte was ook een RECTOR op een
kamer ,die je s''morgens zijn ontbijt netjes moest brengen op zijn kamer, eens had ik gemorst met de thee of koffie (weet ik niet meer) de gang er naar toe was lang en door het boenen glad ,en je raad het al ik ging een beetje onderuit ...iedere morgen kreeg ik hetzelfde advies ''denk er aan'' er wordt niet gemorst he!! daardoor ben ik altijd zenuwachtig geweest en dacht ik wel eens laat het een ander dan doen ,maar nee ik moest het blijven doen ook iets wat ik nooit vergeten zal....en toch was het ook een mooie tijd,en de ene na de andere herinnering komt boven drijven.

Jacqueline van den Eshof zei op 21 augustus 2022 om 15:31 uur

Ik zou heel graag in contact willen komen met dames (meisjes) en religieuzen die in het weeshuis Santa Rosa op Curaçao hebben gezeten. Het gaat vooral over de jaren 1950 tot 1970. Ik ben hier al een paar jaar naar op zoek. Ik begrijp dat deze mensen nu allemaal op leeftijd zijn, maar misschien zijn er nog enkelen die mij hierover kunnen vertellen. Ik zou dit fantastisch vinden.
Alvast veel dank.

Marilou NillesenBHIC zei op 22 augustus 2022 om 17:06 uur

Dag Jacqueline, hopelijk levert je oproep reacties op.

Mensen kunnen hieronder reageren maar dat kan ook per mail (naar info@bhic.nl ovv Zusters en Nonnen - Jacqueline van den Eshof). Dan sturen we achter de schermen die mails naar je door.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.