Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Bernard Wolters, missionaris van Scheut in China

Rooms prentenboek

De ouders van Bernard Wolters waren notaris Wilhelmus Franciscus Wolters (1855-1922) en Gerardina Johanna Maria van Erp (1861-1922).

In 1890 vestigde het gezin Wolters, het oudste kind Theo (1889) was toen al geboren, zich vanuit Helmond in Terheijden op het adres Dorp A100, thans Raadhuisstraat 26. De woning is nog steeds bekend als ‘HET HOOGHUIS’.

‘Het Hooghuis’ in 1966 (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 110.50. CC BY-SA 3.0)
‘Het Hooghuis’ in 1966 (bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 110.50CC BY-SA 3.0)


Het gezin Wolters telde uiteindelijk tien kinderen:
Theo, Theodorus Arnoldus Johannes Maria (1889-1971), later (emeritus) deken en (emeritus) pastoor te Wouw,
Jan, Johannes Baptist Lodewijk Maria (1890- 1958), later pastoor te Putte,
Jo, Johanna Isabella Elisabeth Maria Wolters (1892-1895),
Leo, Leonardus Justinus Maria (1893-1964) later notaris te Etten-Leur,
Piet, Petrus Antonius Ignatius Maria Wolters ( 1895-1923),
Jo, Johanna Theresia Louisa Maria (1897-1967),
Phons, Alphonsus Antonius Maria (1900-1982), later (emeritus) pastoor en bouwpastoor te Prinsenbeek,
Agnes, Agnes Francisca Petronella Maria (1902-1981),
Bernard, Bernard Jacques Louis Maria (1904-1939), missionaris van Scheut, overleden in Peping (Peking, China) en
Maria, Maria Francisca Josepha Agnes ( 1906-1985), later als zuster Miriam bij de zusters Franciscanessen Penitenten-Recollectinen te Etten-Leur.

Het gezin Wolters was een rooms-katholieke familie en het geloof speelde een grote rol. Van het gezin kozen er vijf later voor een geestelijke levensstaat. Vader Wolters was actief als notaris, lid van de Provinciale Staten van Noord-Brabant en in Terheijden was hij voorzitter van de Vincentiusvereniging, lid en bestuurslid van het Herenkoor Antonius Abt en bestuurslid van de muziekvereniging Harmonie Terheijden.

Bernard was net als broers Theo, Jan en Fons na de lagere school naar het kleinseminarie van het bisdom Breda gegaan, maar ging daarna naar het grootseminarie en trad vervolgens in bij de missionarissen van Scheut, van oorsprong een Belgische missiecongregatie en opgericht in 1862. In het begin richtte zij zich op de bekering tot het christendom van onder andere de bevolking in China. In de periode van Bernard waren deze missionarissen actief in Noordoost China, Mantsjoerije, Congo en de Filipijnen.

De officiële naam van de congregatie is de Congregatie van het Onbevlekt Hart van Maria of in het Latijn Congregatio Immaculati Cordis Mariae, afgekort CICM. De naam Missionarissen van Scheut herinnert aan hun eerste klooster, gevestigd in de wijk Scheut van de gemeente Anderlecht, vlakbij Brussel.

Hoewel men met een Europese en zeer katholieke blik richting China vertrok, paste men zich wel aan in de zin dat de missionarissen een Chinese naam kregen, hun kleding aanpasten en ook Chinees leerden.

Na zijn eerste H. Mis ging Berard (zittend) op de  foto met zijn priesterbroers Phons, Theo en Jan (foto archief Vijf Heiligen Parochie)
Na zijn eerste H. Mis ging Berard (zittend) op de  foto met zijn priesterbroers Phons, Theo en Jan (foto archief Vijf Heiligen Parochie)


Na afloop van de eerste H. Mis door Bernard. Hij zit tussen twee tantes, de beide ouders waren al overleden. Zus Maria staat niet op de foto, aangezien zij in juni 1928 als Miriam was ingetreden bij de Franciscanessen van Etten. De toenmalige kloosterregels verhinderden haar aanwezigheid bij dit gebeuren. Ook de opvolger van vader Wolters als notaris in Terheijden, C. Nelissen, staat op de foto (bron: digitaal archief Johan van der Made)
Na afloop van de eerste H. Mis door Bernard. Hij zit tussen twee tantes, de beide ouders waren al overleden. Zus Maria staat niet op de foto, aangezien zij in juni 1928 als Miriam was ingetreden bij de Franciscanessen van Etten. De toenmalige kloosterregels verhinderden haar aanwezigheid bij dit gebeuren. Ook de opvolger van vader Wolters als notaris in Terheijden, C. Nelissen, staat op de foto (bron: digitaal archief Johan van der Made)


Na zijn priesterwijding en eerste H. Mis in 1928 was China de bestemming van Bernard Wolters en hij vertrok op 11 augustus 1929. Niet met lege handen aangezien er in Terheijden een collecte, die fl. 1050,-- opbracht, was georganiseerd waarop Bernard op reageerde:

’t is een spontane liefde, die tot voorbeeld kan dienen aan alle parochies van
heel Nederland, ’t Is een ware, warme hulde geweest, een dankbetuiging aan God voor ’t Ware Geloof, dat zij hebben en dat aan ’t Heidensch Millioenenland China nog zoo onbekend is’.

Aldus een citaat uit het Dagblad van Noord-Brabant van 10 augustus 1929.

Pater Bernard Wolters vertrok samen met een aantal andere paters en mede-reisgenoten via Scheut en Brussel per trein naar Genua waar het gezelschap aan boord van de boot stapte. Op 14 augustus 1929 vertrokken de paters uit de haven van Genua en ze arriveerden op 29 september 1929 in hun missiehuis te Peking.

Links het missiehuis waar een jaar lang de Chinese taal werd bestudeerd en eigen gemaakt alvorens met het eigenlijke missiewerk kon worden begonnen. Rechts pater Bernard Wolters (Foto’s uit de Annalen der Missionarissen van Sparrendaal)
Links het missiehuis waar een jaar lang de Chinese taal werd bestudeerd en eigen gemaakt alvorens met het eigenlijke missiewerk kon worden begonnen. Rechts pater Bernard Wolters (Foto’s uit de Annalen der Missionarissen van Sparrendaal)


In het studiehuis Peking, 1930, met staande en tweede van links Bernard Wolters en rechts een foto van de Tempel des Hemels waarover Wolters schreef: ‘Geen andere plaats kan met deze vergeleken worden, waar de Tempel des Hemels in haar abstracte schoonheid, haar sobere strengheid oprijst. Zoo gauw men de zware poorten is binnengetreden, staat men in de rust der natuur.’ Foto uit de Annalen der Missionarissen van Sparrendaal.
In het studiehuis Peking, 1930, met staande en tweede van links Bernard Wolters en rechts een foto van de Tempel des Hemels waarover Wolters schreef: ‘Geen andere plaats kan met deze vergeleken worden, waar de Tempel des Hemels in haar abstracte schoonheid, haar sobere strengheid oprijst. Zoo gauw men de zware poorten is binnengetreden, staat men in de rust der natuur.’ Foto uit de Annalen der Missionarissen van Sparrendaal.


Op 21 juni 1930 werden de posten bekend gemaakt en pater Wolters werd naar het vicariaat Siwantze gestuurd, samen met pater Lyssens. Men vertrok per trein naar de stad Kalgan (Zhangjiakou) en vandaar te paard naar Kao-ki-ing-tse, een vooruitgeschoven centrale missiepost. Bernard werd daar eerst kapelaan, alsook op twee andere plaatsen en vervolgens pastoor in Kao-ki-ing-tse. Samen met drie andere priesters in een gebied met een tiental bergdorpen waar voor een deel al langer bekeerde christenen woonden. Verder waren er een weeshuis, een oude mannenhuis, een oude vrouwenhuis en een noviciaat voor Chinese kandidaat-zusters.

Kort voordat Bernard Wolters terug kon keren naar Nederland werd hij ziek en na een zwaar ziekbed overleed hij op 6 augustus 1939 te Peping (Peking) op 35-jarige leeftijd. Hij werd aldaar begraven op het eeuwenoude missie kerkhof van Chala.

 

Dit verhaal is, met medewerking van Pierre Gruca, gebaseerd op diens artikel Van Hooghuis naar Chinese Muur
Over Bernard Wolters, missionaris van Scheut.

Bronnen

Pierre Gruca: Hoe zij met hun kerkgezang de godsdienstoefeningen luister bijzetten, Terheijden 2000
Jan van Oudheusden, Het Hemels Rijk Herrezen, Amsterdam 2017
Verder artikelen via Delpher w.o. de Annalen der Missionarissen van Sparrendaal, het archief van Johan van der Made en het Regionaal Archief Tilburg.

6

Reacties (6)

Pierre Gruca zei op 20 april 2022 om 22:02 uur

Het is wel mijn verhaal.
Volledig verhaal staat in
boekje 166 van Heemkundekring de Vlasselt uit Terheijden.
Pierre Gruca

Paul HuismansBHIC zei op 21 april 2022 om 10:49 uur

Dat kan kloppen, mijnheer Gruca. De schrijver noemt u ook als een van zijn bronnen. Maar het blijkt dat hij daarnaast nog een boek en diverse artikelen voor zijn verhaal heeft geraadpleegd.

Pierre Gruca zei op 21 april 2022 om 12:16 uur

Ook de vermelde bronnen zijn daar door mij geplaatst.
Hier is toch wel sprake van met andermans veren pronken.

Tessel Vleeskens zei op 21 april 2022 om 15:45 uur

Beste Pierre Gruca,
We zullen dit gaan uitzoeken en komen na het weekend bij u terug met onze bevindingen.
Vriendelijke groeten,
Tessel Vleeskens (webmaster BHIC)

Pierre Gruca zei op 20 augustus 2022 om 18:30 uur

Inmiddels is het verhaal over Bernard Wolters ook in een boekje gegoten en wel onder de titel 'Van Kleine Schans naar Chinese Muur' Over Bernard Wolters, Terheijdense notariszoon als Wu Guang Wen, missionaris van Scheut in China door Pierre Gruca.
Uitgegeven bij Heemkundekring 'de Vlasselt' nr 166 (2022)

Marilou NillesenBHIC zei op 22 augustus 2022 om 17:16 uur

Bedankt voor deze aanvulling, Pierre, en wat mooi dat het nu in een boekje is terug te vinden! Belangstellenden kunnen contact opnemen met deze heemkundekring: https://devlasselt.nl/index.php/#contact

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.