Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Nuchter zijn vóór de communie

Rooms prentenboek

Te communie mogen gaan was niet zomaar iets. Je moest in staat van genade zijn, dus zeker onlangs hebben gebiecht. Maar uit eerbied voor de hostie, die immers het lichaam van Christus was, moest je ook nuchter zijn.

Wanneer je in de loop van de ochtend de mis ging bijwonen en communiceren, was eten en drinken slechts tot 12 uur van de voorafgaande nacht toegestaan. Dat leverde nog weleens problemen op, want wat te doen wanneer je ’s morgens vroeg tijdens het wassen per ongeluk een beetje water doorslikte? Of wat tandpasta?

Als onze ouders dat merkten, mochten we tijdens de mis niet te communie. Dat viel in de jaren ’50 best wel op, dus we deden ons best om niet in deze hachelijke situatie te belanden.

Natuurlijk viel er regelmatig iemand flauw tijdens de mis. Soms moest je dan even de kerk uit. Dat kwam vooral voor tijdens de kerstnachtmis. Die bestond feitelijk uit drie missen, die in totaal al gauw 2 ½ uur duurden.

Herinneringen aan het nuchter te communie gaan

Hermien Smaak-Spanjers uit Halsteren



Bron: Prentenboek bij de eerste Katechismus

Bron: R.P. fr. H. Randag o.f.m. en br. Berthilo FIC, Prentenboek bij de eerste Katechismus, Maastricht / 's-Hertogenbosch 1949

Mijn broer Piet Spanjers deed in 1938 zijn eerste heilige communie. Op de grote dag was er 's morgens al familie uit Duitsland over de vloer en ook mijn heeroom was aanwezig. Mijn moeder zei die ochtend tegen mij en mijn broer, die anderhalf jaar ouder was, dat we maar even in de voorkamer bij het heilig Hartbeeld het ochtendgebed moesten gaan bidden. In die woonkamer stond een mooie fruitmand opgetast met een tros druiven. Waarschijnlijk was dat toen een bijzonderheid want ik zei: Kijk eens Pietje, wat een lekkere druiven. Meteen stopte hij er een in zijn mond.

Braaf als ik was, zei ik tegen mijn moeder in het bijzijn van de visite dat Piet een druif had opgegeten. Toen brak er paniek uit. Hij was niet meer nuchter. Mijn moeder begon te huilen en vroeg aan heeroom of die er nog wat aan kon doen. Dat ging natuurlijk niet. Het gevolg was dat Piet de eerste communie op die dag niet meer kon doen. Ik werd ‘Eva' genoemd en vele jaren daarna, werd tijdens de voorbereidingen voor de eerste communie op school gewaarschuwd om toch vooral maar niks te eten, zelf geen druif, want er was al eens een keer een jongen...

Cor Frijters uit Rijsbergen

Ik weet nog dat een zusje van mij de eerste communie mocht doen. Je moest natuurlijk nuchter zijn, maar zij had op die ochtend het kopke van vaders ei opgegeten. Ze mocht haar communie niet doen. Drie dagen later ging het uiteindelijk wel door en zorgde ze er voor dat ze wel nuchter was natuurlijk.

Ria Hobo uit Breda

Als kind zijnde vond ik het verschrikkelijk dat je na twaalf uur niets meer mocht eten. Later werd het teruggebracht naar drie uur voordat je ter communie ging maar het bleef een hele opgave, dat nuchter zijn.

Bron van deze herinneringen

Ad Rooms, Het Rijke Roomse Leven: Herinneringen met weemoed en weerzin, Raamsdonksveer 2002-2006

34

Reacties (34)

Albert zei op 2 oktober 2018 om 16:21 uur

Ik vraag mij af of Piet Spanjers toen in Mill woonde. Op de lagere school had Ik namelijk een klasgenoot die Piet Spanjers heette en mijn zus had een vriendin die Hermien heette.

bert van herk zei op 2 oktober 2018 om 16:22 uur

ik ben van 1949 en kan het mij nog goed herinneren wat hier staat ,wat zijn wij toch altijd voor de gek gehouden toen, en nu nog.

Jan Goesten zei op 2 oktober 2018 om 18:13 uur

Ik heb mijn Eerste Communie gedaan op 19 mei 1946 in Ammerzoden. Ik kan mij nog goed herinneren, dat de Heilige Hostie aan mijn gehemelte "geplakt" zat. Ik heb het tenminste een kwartier Spaans benauwd gehad. Je mocht namelijk niet met je vingers aan Onze Lieve Heer komen.

Han Brabers zei op 2 oktober 2018 om 18:45 uur

Die tijd kan ik me nog heel goed herinneren. Dat was best zwaar.
Af en toe pakte ik wel eens een koekje. Dan viel ik niet flauw en
was mijn maag rustig. En vooral thuis niks zeggen. Bij de kapelaan
in de biechtstoel opbiechten.

Han Brabers zei op 2 oktober 2018 om 18:45 uur

Die tijd kan ik me nog heel goed herinneren. Dat was best zwaar.
Af en toe pakte ik wel eens een koekje. Dan viel ik niet flauw en
was mijn maag rustig. En vooral thuis niks zeggen. Bij de kapelaan
in de biechtstoel opbiechten.

Piet Kerssens zei op 3 oktober 2018 om 10:08 uur

Te communie gaan. Als je je mond open deed om de hostie te ontvangen, zei de priester altijd: ‘Het lichaam van Christus’. Dan dacht ik altijd bij me zelf. Heeft Christus zoveel lichamen, want de kelk lag vol met hosties. Ook was ik bij het teruggaan naar de bank nieuwsgierig wie er ook in de kerk zaten. Zag je heel veel brave bekende mensen, die in de week niet zo braaf waren, als u begrijpt wat ik bedoel.

Marilou NillesenBHIC zei op 3 oktober 2018 om 11:57 uur

Bedankt heren, voor al jullie reacties! Ze zijn vast heel herkenbaar, voor heel veel mensen. Ik kan me namelijk voorstellen dat velen hebben geworsteld met de vastgeplakte hostie, het stiekeme koekje en de vraagtekens die je je stelde bij het lichaam van Christus.

En Albert, ik durf zo niet te zeggen of deze Piet Spanjers in Mill woonde. Maar misschien weet iemand anders dat, en horen we dat hier nog?

Bert van Herk zei op 3 oktober 2018 om 13:38 uur

het moiste was nog , je moest die hostie heel doorslikken , op kauwen mocht ook niet, en hij plakte inderdaat op je verhemelte vast, en dan zat je hem met je tong los te duwen, iets wat maar nauwelijks kon, je hield er een verstuikte tong aan over onderhand

Albert zei op 3 oktober 2018 om 15:27 uur

Marilou, ik heb "spoorloos" ingeschakeld en Hermien was inderdaad de vriendin van mijn zus Diny en dan heeft "zondaar" Piet inderdaad bij mij in de klas gezeten en zijn jongere broer Frans zat dan in de klas bij mijn broer Theo. De wereld (van BHIC) is maar klein.

AMG Schneider zei op 3 oktober 2018 om 16:27 uur

Op de knietjes voor het altaar en je handen gevouwen onder het kleed. Niet met de handen aan de hostie komen, daarom gingen de handen onder het kleed als hij viel kwam je er niet met je handen aan. En met de eerste communie eerst nuchter in de morgen in een bruidsjurkje en in de middag naar het lof in een gekleurd korter jurkje. De jongens zaten rechts in de kerk en de meisjes links.

Marilou NillesenBHIC zei op 4 oktober 2018 om 11:12 uur

Bedankt voor jullie reacties, Bert en AMG Schneider. Deze herinneringen - de plakkende hostie, de eerste communie - zijn vast zó herkenbaar voor velen!

En Albert, dat heb je dan weer mooi uitgezocht. En ja, een kleine wereld van het BHIC, maar ook een heel mooie :)

Ton van Riet, Gemert zei op 4 november 2018 om 20:58 uur

Over communie.
Een van de grappen over "de Kerk",verteld door medegelovigen, ging als volgt:
Een jonge priester deelde de communie uit en zei iedere keer:
"Lichaam van Christus" tot hij bij een mooie jonge vrouw kwam en
zich versprak. Hij zei: "Christus, wat een lichaam".
Er werd ons wel meer wijsgemaakt.

bert van herk zei op 4 november 2018 om 21:12 uur

Dat nuchter zijn , heb ik nooit begrepen , en nu nog niet. het was ons gewoon opgedrongen.

Han Brabers zei op 4 november 2018 om 22:01 uur

Maar de hosties kwamen uit Sint-Michielsgestel, niet ver hiervandaan, toen nog het instituut voor doof stommen en daarna werd het Viataal. Daar had je een hostie bakkerij en van het afval van de hostie, dat mijn vrouw uit de container nam dat in een vuilnis zak zat, witte en bruine hosties en daarvan maakte mijn schoonmoeder altijd hostiepap. En mijn vrouw en haar broer en zussen vonden het een traktatie telkens weer kwam er iets lekkers op tafel getoverd : een heerlijke pap lekkernij. Zelfs een paar jaar geleden maakten ze daar nog glutenvrije hosties.

Bert van Herk zei op 4 november 2018 om 22:49 uur

beste han, dit alles is jou dus met de paplepel ingegoten.

Lisette KuijperBHIC zei op 7 november 2018 om 12:19 uur

Leuk dat deze herinneringen ook de nodige humor oproepen :) Bedankt voor je interessante aanvulling, Han! Wat grappig dat die hostiepap zo in de smaak viel in jullie familie. Er zullen vast nog wel wat andere ingrediënten zijn toegevoegd aan de hosties om de pap zo lekker te maken, of niet?

Bert van Herk zei op 7 november 2018 om 12:51 uur

ja han , dit is een goede vraag van Lisette , kreeg je die pap wel in een keer weg geslikt?
of moest je dat in meerdere pogingen doen?, want dat deeg was zo droog als eeen hostie..

en het mooiste Lisette was , als je die hostie had ontvangen, dan liep je nederig met je hoofd naar beneden en je handen samen gevouwen voor je borst naar je zitplaats om nog een weesgegroetje te bidden, maar daar kwam vaak niks van, omdat je zat te tongworstelen om dat ding van je verhemelte af te krijgen, en de mensen maar denken dat je zat te bidden. tja als je daar allemaal aan terug denkt, dan vraag ik mij af , wat hebben ze ons en de generatie voor ons toch allemaal wijs gemaakt, wat hebben ze daarvan toch geprofiteerd en gelachen.

Ton van Riet zei op 7 november 2018 om 13:08 uur

Bert, ik denk niet dat ze erom gelachen hebben. Het was voor (bijna) iedereen, hoog en laag, bittere ernst. Daarom kon het ook zo lang bestaan. Achteraf gezien voel ik medelijden met al die mensen die daarbij betrokken waren.
Gelukkig kunnen wij nu kritisch zijn, zodat we er afstand van kunnen nemen.,
al zijn er nog altijd, die onder druk van afkomst en omgeving, "gevangen" zitten in een, voor mij verderfelijk "cultuurverschijnsel./cultureel erfgoed".

Bert van Herk zei op 7 november 2018 om 13:22 uur

beste ton, ik bedoel de geestelijke , niet de gelovigen, die wisten niet beter, met die geestelijke heb ik geen medelijden , de hele katholieke kerk mag van mij onmiddellijk failliet gaan en opgedoekt worden, ik ben zelf R.K. ik geloof wel, en dat doe ik op mijn manier, ik wil met zijn personeel niks meer te maken hebben , die hebben genoeg ellende veroorzaakt door de eeuwen heen , en dat allemaal in zijn naam, of hij het daar mee eens was???. jammer dat je je niet kan laten uit schrijven uit die kerk, dan ben ik de eerste, maar je blijft er wel altijd in staan, google er maar eens op. jonge , jonge , waar een gesprek over een hostie al niet nar kan leiden. pff

Ton zei op 7 november 2018 om 13:43 uur

Beste Bert.
Uitschrijven kan heel makkelijk. Kijk hier.
www.rkkerk.nl/kerk/kerkprovincie/in-en-uitschrijven/
(mijn eigen ervaring.)
Uit je geest uitschrijven is moeilijker en kost tijd. Succes.
Je reageert, meen ik te begrijpen, nogal rancuneus.
Van mij mag je, maar daar heb je zelf het meeste last van.
Zoals je de taal leert van je ouders en je omgeving, leer je
ook de godsdienst, die raak je beide niet zo makkelijk kwijt.
Vanaf de geboorte zijn alle mensen onderhevig aan een soort
hersenspoeling, godsdiensten zijn daar een goed voorbeeld van.
Geestelijken dus ook. Vandaar mijn reactie.

Bert van Herk zei op 7 november 2018 om 14:19 uur

die link zal ik eens goed bekijken , bedankt voor de tip , deze kon ik nog niet.
wat je verder schrijft , is leuk en aardig, maar , sinds we zelf logies na kunnen denken en de programma's volgen van national geografic, enz waarin gezegd en bewezen is dat het vatikaan oftewel "DE STOEL" door diefstal , prostututie , "waarvan ze van de dames nog belasting over vroegen, omdat deze dames opgeleid werden door Rome moest dat op deze manier terug betaald worden"
moord en oplichting en de mensen uitbuiten, die mensen waren toen gemakkelijke prooien , omdat ze ongeletterd waren, en zij waren opgeleid en geschoold, ze konden doen wat ze wilden, ze hadden de macht en nu in de moderne tijd staan ze te preken over wat jij moet doen en denken , als je zelf een beetje na kan denken dan weet je dat het wel zo krom is, dat je daar niks meer mee te maken wil hebben, teminste ik. zelfs nu houden ze hun jatten nog niet thuis. en lopen ze braaf , vroom en onschuldig met de handen gevouwen achter de paus aan, met een gezicht van "mijn naam is haas" die zogenaamt ook van niks wist. ik ben een gechiedenis freak en kan hier nog dieper op in gaan, maar ik denk dat dat niet de boelling is. ik denk dat lisette dan wel in zal grijpen.

Lisette KuijperBHIC zei op 7 november 2018 om 15:57 uur

Ik kan me voorstellen dat het verhaal van Han bij velen herinneringen oproept. Sommige herinneringen zullen positief zijn en andere misschien juist niet. Op onze website is er ruimte voor het delen van deze herinneringen, voor de fijne maar ook voor de negatieve ervaringen. Op die manier krijgen we een beeld van hoe mensen hun verleden hebben beleefd en hoe ze er nu op terugkijken. Bedankt voor het delen van jullie ervaringen, Bert en Ton!

JoepBaltussen zei op 24 november 2018 om 16:39 uur

Een anekdote van Jacobus Arts, maar bij iedereen in Sint Anthonis meer bekend als Kôske Arts, die voor J.J. Vloet chauffeur was:
"De bus van Sjef Vloet reed ik vooral voor bedevaarten. Als we ver weg moesten vond ik het toch wel eens te riskant. Dat zat zo. Als we naar Wittem gingen, moest ik 's morgens vroeg op om de bus in gereedheid te brengen. Na het vertrek reden we tot Roermond om daar met z'n allen de Heilige Communie te ontvangen. En daar zat 'm nou de kneep. Ge moest namelijk nuchter zijn vanaf middernacht. Ja, dat moest in die tijd.

Toen ik twee jaar geleden naar Wittem had gereden, ging ik op 'nnen zaterdag - dat was daags voor de derde rit naar Wittem - biechten bij pastoor Van Delft. Ik zei hem toen in d'n biechtstoel dat ik een probleem had en hij schoof wat dichterbij. "Pastoor", zei ik, "morgenvroeg vertrekken we weer naar Wittem en ik moet dan weer de bus rijden. Dan ben ik voor meer dan dertig personen verantwoordelijk. Ik moet erg vroeg op om op tijd alles in gereedheid te brengen. Kunde geloven meneer pastoor, dat ik dan misselijk van de honger achter het stuur zit? Die rit tot Roermond is gewoon te lang. Als ik nou 's morgens een stevige tas (dat is dialect voor kop) koffie mag drinken, hou ik het wel vol." Maar Van Delft had er grote moeite mee. Toen ik nog een keer gewezen had op de grote verantwoordelijkheid, gaf hij schoorvoetend toe en zei: "Maar dan één kop koffie en absoluut niet meer, Arts!"
(Bron: St. Tunnis en 't Leker op de foto!)

Lisette KuijperBHIC zei op 28 november 2018 om 11:57 uur

Wat een mooie anekdote, Joep! Dit verhaal laat heel goed zien hoe belangrijk het nuchter zijn voor een communie werd gevonden. Ik kan me goed indenken dat het voor deze chauffeur erg moeilijk (en zelfs nogal gevaarlijk was) om helemaal niets te mogen eten of drinken en vervolgens een lange busrit te moeten maken. Gelukkig voor hem kneep de pastoor een oogje dicht. Zou dit vaker gebeurd zijn, denk je?

bert van herk zei op 28 november 2018 om 12:54 uur

ik vraag mij nu nog steeds af WAAROM moest je NUCHTER zijn??. ik heb dat nooit begrepen, hoe zijn ze daar opgekomen, wie heeft dat bedacht??. hoe komt hij daarbij?

Jan Goesten zei op 28 november 2018 om 13:01 uur

Zie: www.rkdocumenten.nl CHRISTUS DOMINUS Over het nuchterblijven voor de Eucharistie.

bert van herk zei op 28 november 2018 om 15:09 uur

De gewoonte van nuchterblijven is reeds zeer oud
Want reeds in de alleroudste tijd is de gewoonte ingevoerd, de Eucharistie te geven aan de gelovigen, terwijl zij nog nuchter zijn.
En op het eind van de vierde eeuw werd reeds op verschillende concilies het nuchter.zijn voorgeschreven aan hen, die het Eucharistisch offer wilden vieren. Zo bepaalde het concilie van Hippo in het jaar 393 het volgende: "De altaargeheimen mogen slechts gevierd worden door hen, die nuchter zijn".
Dit voorschrift werd kort daarna, in het jaar 397, door het derde concilie van Carthago met dezelfde woorden geformuleerd.
En men kan zeggen, dat deze gewoonte in het begin van de vijfde eeuw vrij algemeen was en beschouwd werd als van oudsher gevestigd. Daarom zegt de Heilige Augustinus, dat men de Heilige Eucharistie slechts ontvangt, wanneer men nuchter is, en dat deze gewoonte over heel de wereld wordt onderhouden.

dus het was een gewoonte die ze op een concilie opnieuw hebben ingesteld in het jaar 393. het heeft dus geen enkel practies nut. maar daar geven ze wel een draai aan . en kardinaal robert Sarah kwam met het idee op het op de tong te leggen, je mocht de hostie niet aanraken , maar dat moest je wel anders kreeg je dat ding niet van je verhemelte af. en bijten mocht ook niet, dat kan ik me nog herinneren je moest het heel doorslikken. als dat enigszins kon dan zat je bijna te kokhalzen wat het plakte ook in je keel vast, en je zat maar te slikken om dat ding weg te krijgen.

dat is het laatste wat ik er van zeg , ik wordt er nu nog kwaad over , over wat ze ons wijs hebben gemaakt , en ons hebben laten doen.

Ton van Riet, Gemert zei op 28 november 2018 om 15:34 uur

Kijk Bert. Het werd toch, hoe je het ook wendt of keert, gewoon poep.
Heilige poep.... ? Laat dat een troost voor je zijn.

bert van herk zei op 28 november 2018 om 15:47 uur

ton, nu je het zegt, ik heb hier nog een hele leuke tekening van de paus op de pot, de heilige stoelgang. jammer dat ik die hier niet kan plaatsen, hoewel het zeer decreet is. maar buiten dat
ik hoop het nog mee te maken dat heel die kliek in rome op de fles gaat. met DE STOEL erbij, en dat alle gejatte en geroofde spullen die onderin het vatikaan liggen terug gaan naar die landen waar ze het gejat hebben. dan varen de landen als Peru en Brazilië, enz er wel bij. halleluja

bert van herk zei op 28 november 2018 om 16:04 uur

https://www.ad.nl/video/kanalen/buitenlands-nieuws~c401/series/snel-nie…

kijk snap je nou wat ik bedoel met die lui, ze denken alles te kunnen en te mogen, dat is voor hun heel gewoon, wat zal deze ouwe Pipo nog meer hebben gedaan?. walgelijk lui, bah. en beste lezers , doe dit niet af als een incident ,daar kom je niet mee weg

Ton van Riet, Gemert zei op 28 november 2018 om 16:44 uur

Ja Bert. Die wanen zich ook nog onsterfelijk. En dat klopt. Onsterfelijk belachelijk.

Joke zei op 27 september 2020 om 01:27 uur

Mijn ouders hadden een boerderij. Ze namen zondags een ontbijt en dronken koffie. In de kerk gingen ze niet ter communie. Een keer in het jaar gingen ze biechten en een keer daarna ter communie. Wij als kinderen konden zelf beslissen wat we deden. Met mijn plechtige communie moest ik gaan zitten vanwege dat ik onwel werd. Iedereen was in onze omgeving katholiek en ging naar de kerk. Toen een oom afhaakte werd er wel over gesproken. Later ging mijn moeder naar uitvaarten van bekenden, kon ze zien wie er waren en kreeg een bidprentje. Ze had besloten dat ze dan zondag niet naar de kerk hoefde. Wij volgden min of meer klakkeloos de regels van de kerk. Toen we voor de doop met onze kinderen naar de kerk reden, vroeg ik me af aan welke poppenkast we meededen. Mijn man zei, och maak je niet druk, het is zo klaar en het doet niet zeer. We deden het meer voor onze ouders.

Marilou NillesenBHIC zei op 28 september 2020 om 08:45 uur

Dat beschrijf je heel beeldend, Joke, ik denk dat heel veel mensen je gevoel en herinnering herkennen. Fijn dat je dat hier vertelt, het laat zien hoe sommige ontwikkelingen soms gaan.

Louise zei op 27 januari 2022 om 20:07 uur

Ja, dat nuchter zijn...
Toen ik mij eerste communie deed, ging mijn vader niet te communie.Ik kon me niet o goed voorstellen, dat hij voor zo'n belangrijke dag niet nuchter kon blijven. Dus ik heb me lang angstig afgevraagd, wat voor erge zonde hij dan begaan zou hebben, waar hij nog niet voor had kunnen biechten...

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.