Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De Dochters van O.L. Vrouw van het H. Hart FDNSC

Paters & Nonnen

“Gutjesnonnen”, zo noemden de Tilburgers de Dochters van O.L. Vrouw van het H. Hart, vanwege de gootvormige inkeping in hun kap die voor de hartvorm ervan zorgde (de Zusters van de H.H. Harten hadden overigens ook zo’n soort kap). Het Nederlandse novicaat van deze congregatie was sinds 1915 in Tilburg gevestigd.

Moeder Marie Louise Hartzer (1837-1908)De eerste drie Dochters waren in 1911 vanuit Frankrijk naar Waalwijk gekomen om daar op verzoek van de pastoor zieken te verplegen en kleuteronderwijs (en later lager onderwijs) te geven. Eigenlijk waren de Dochters van O.L. Vrouw van het H. Hart een missiecongregatie, in 1874 opgericht door Jules Chevalier (1824-1907) in het Franse Issoudun.

Hij deed dat samen met Marie Louise Hartzer (1837-1908). Eerder had Chevalier al de Congregatie van de Missionarissen van het H. Hart gesticht en de nieuwe zustercongregatie was daarvan dus een soort tegenhanger, een fenomeen dat we vaker tegenkomen bij missiecongregaties (Lazaristen en de Dochters der Liefde van Vincentius á Paolo; of het Gezelschap van het Goddelijk Woord en de Dienaressen van de H. Geest). De zusters deden missiewerk in de plaatsen waar de missionarissen werkzaam waren.

Marie Louise Hartzer, een weduwe van wie al twee zonen studeerden bij de paters MSC, trad in 1881 in en werd het jaar daarop de eerste Algemeen Overste van de congregatie. Het motto waaraan de congregatie zich houdt, is het woord van stichter Chevalier: “Moge het Heilig Hart van Jezus overal worden bemind”.

Het doel van de Filliae Domini Nostrae Sacro Corde, ook wel de Zusters van de Bredaseweg genoemd, is dan ook in beginsel spiritueel, te bereiken via allerlei liefdewerken, gericht op de missie. Ze zijn actief in het onderwijs, de verpleging, de bejaardenzorg en het maatschappelijk en pastoraal werk, vooral in afgelegen of achtergebleven gebieden. De Nederlandse zusters begonnen in 1920 met missiewerk op de Molukken en in 1928 op Java en Nieuw-Guinea.

Een Dochter van O.L. Vrouw van het H. Hart, z.j. Bron: KDC, fotonr. AFBK-1A20699.In Noord-Brabant hadden ze kloosters in:

- Dongen, klooster Sint Agnes;
- Eindhoven, klooster Tivoli;
- Goirle, Kleuterheil, Medisch Kindertehuis Godelieve;
- Hoogeloon, klooster Maria Stichting in Hapert;
- Maashees, Mariaklooster en Huize Loôn in Overloon;
- Riel, klooster en school van het H. Hart;
- Teteringen, Huis van het H. Hart, Villa Louisa;
- Tilburg, Notre Dame, Het Witte Klooster MoederhuisMariëngaarde en Pension Jeugdzorg; Klooster en School aan de Heikestraat 54; Huize Fatima Sint Jozefzorg;
- Ulvenhout, Villa Bosrust;
- Veldhoven, Klooster bij Kindertehuis Sint Jozef;
- Waalwijk, Klooster aan de Eerste Zeine 7;
- Waspik, Sint Jozefhuis.

Buiten Noord-Brabant hadden de zusters onder andere communiteiten in Arnhem, Geleen, Hooglanderveen, Klazienaveen, Overdinkel, Nijmegen, Rotterdam, Sittard, Utrecht en Venlo.

Buiten Nederland groeide de congregatie uit tot tien provincies: Australië, Frankrijk, Nederland (1925), België, Brazilië, Ierland, Italië, Peru en Spanje. Indonesië, Papua Nieuw-Guinea en Java werden in 1995 samengevoegd tot één provincie, geheel gedragen door inlandse zusters.

Zuster Ignatie met het noviciaat, 1953. Bron: KDC, fotonr. AFBK-1a20698.Foto’s
Moeder Marie Louise Hartzer (1837-1908). Bron: website Daughters of Our Lady of the Sacred Heart.
Een Dochter van O.L. Vrouw van het H. Hart, z.j. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1A20699.
Zuster Ignatie met het noviciaat, 1953. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1a20698.

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Website van de congregatie.
Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Dochters van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart.

7

Reacties (7)

Rini de Groot. zei op 5 juli 2020 om 15:40 uur

Bij de Inleiding lees ik; Het Nederlandse novicaat van deze congregatie was sinds 1915 in Tilburg gevestigd. Doch wordt in 1900 een, Ingebonden 222 bladzijde tellende, 'Almanak van Onze Lieve Vrouw van het H. Hart', uitgegeven.
Door de inkeping van het hoofddeksel zou men de dames ook
"Hartjes Nonnen' kunnen noemen.

G.M.A. van Vugt zei op 27 juli 2020 om 18:26 uur

Ook ik vraag mij af hoe het voorkwam dat 2 van mijn oud-tantes uit Oisterwijk, J. Petronella en Alida J. de Backer, al in 1894-96 intraden bij deze orde en per 25-7-1896 naar Papoea Nieuw Guinea (Vunapope op het toenmalige Duitse eiland Neu Pommern, nadien New Brittain, thans PNG) werden uitgezonden. Waren zij soms in het buitenland ingetreden want in die tijd had Tilburg alleen nog maar de Paters aan het groot-Seminari a.d. Bredaseweg? Er is ergens in familie brieven sprake van Antwerpen en Issoudun in Frankrijk. Dat laatste was het 'Moederklooster' Alwaar één tante (toen Moeder Overste Maria Gerarda) in 1908 én 1928-29 werd ontboden om een algemeen Overste te kiezen. Bij die laatste gelegenheid heeft mijn moeder haar nog gesproken en sappige verhalen genoteerd. De zusters hebben op die missiepost erg geleden onder de Japanse bezetting.

Mariët Bruggeman zei op 5 augustus 2020 om 15:28 uur

@Rini; heb jij die almanak in huis? Want dan zouden we het jaartal inderdaad moeten aanpassen.
@G.M.A. van Vugt: wellicht kan de almanak van Rini wat meer duidelijkheid verschaffen. Maar mocht het jaartal van 1915 tóch kloppen, dan zouden zij inderdaad in het buitenland ingetreden kunnen zijn.

diebold von schmid zei op 20 september 2020 om 18:23 uur

ik ben opzoek naar infotmatie over zuster justina (w. hudepohl) werkzaam in papua nieuw guinea 1951 -1956

Norah zei op 21 september 2020 om 01:56 uur

U kunt het beste een van bovenstaande urls -Dochters van Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart- gebruiken, en deze mailen.
Mvg.

Martin Philipsen zei op 21 november 2023 om 10:06 uur

We zijn nu 3 jaar verder Toevallig las ik het verhaal van G.M.A. van Vugt over zijn twee oud-tantes Petronella en Alida de Backer, die op 27 juli 1896 vertrokken naar de missie in Neu-Pommeren (thans Papoea Nieuw Guinea). Met deze twee zusters vertrok ook Wilhelmina Roxs (zr Dorothea) uit Beek en Donk. Van haar ontving de heemkundekring De Lange Vonder uit Beek en Donk een omvangrijke brievencollectie, die zr Dorothea aan haar ouders schreef vanaf het begin van haar intrede in de pas gestichte Orde van de Dochters van O.L. Vrouwe van het H. Hart. Ze trad in 1893 in in het klooster te Antwerpen en doorliep het postulaat en noviciaat in het moederhuis van de orde te Issoudun in Frankrijk. Direct na haar professie vertrok zij naar Neu Pommeren. In haar brieven noemt zr Dorothea geregeld de namen van de zusjes Bakker uit Oisterwijk, zoals zij hun achternaam schreef. Zr. Dorothea overleed al drie jaar na haar aankomst in Neu-Pommeren aan de zgn zwarte koorts. Op basis van deze brieven heb ik een artikel over Mina Roxs, zr Dorothea geschreven. Dat artikel wordt in drie delen gepubliceerd in het tijdschrift van de heemkundekring De Lange Vonder, D'n Tesnuzzik. De heemkundekring heeft de collectie brieven ondergebracht in het archief van congregatie Dochters van O.L. Vrouwe van het Heilig Hart in het Erfgoedcentrum van het Nederlands Kloosterleven te Sint Agatha, waar ze in te zien zijn. Mocht iemand geïnteresseerd zijn in mijn artikelen dan kun je contact opnemen met info@delangevonder.nl

Thijs de Leeuw zei op 28 november 2023 om 13:08 uur

Veel dank Martin voor deze bijdrage en de tips voor wie meer wil weten. Ik zal G.M.A. van Vugt per mail even op de hoogte brengen van deze informatie.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.