Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Liefdegesticht, kloosters en Mariascholen in Breda

Kloosters

De gebouwen aan de Nieuwstraat weerspiegelen de diversiteit aan werkzaamheden van de Franciscanessen van Roosendaal: aan de noordzijde de hoge schoolgebouwen (in 1995 gesloopt) en aan de zuidzijde de kloosters met de kapel.

Foto: Louk Roëll. Bron: collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, fotonummer 333.293
Foto: Louk Roëll. Bron: collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, nr. 333.293


Franciscanessen in de Nieuwstraat

In 1843 vestigden de zusters zich in Breda. De eerste activiteiten waren gericht op de zorg voor bewaarscholen en het lager onderwijs. Een nieuwe activiteit ontstond door het betrekken van het oude weeshuis, waar de congregatie arme katholieke wezen opnam. De rijke katholieke wezen werden aan de Sint Janstraat gehuisvest.

Door de voortdurende aanwas van (half-)wezen, leerlingen en zusters, moest het pand voortdurend worden uitgebreid. In 1899 kochten de zusters een rij panden aan de Nieuwstraat. De van oorsprong middeleeuwse hofhuizen hebben de klinkende namen Waelwijk, Bruheze en Assendelft.

Zo ontstond aan beide kanten van de Nieuwstraat een complex van scholen en kloostergebouwen, verbonden met een tunnel (1888). In 1917 werd een moderne industrie- en huishoudschool gestart en in 1920 promoveerde de normaalschool tot kweekschool.

Nieuwstraat 27 (foto: BHIC, collectie Provincie Noord-Brabant)
Nieuwstraat 27 (foto: BHIC, collectie Provincie Noord-Brabant)


Liefdegesticht, Nieuwstraat 25 (1843-1992)

Deze patriciërswoning stond al in 1559 bekend als Huis van Assendelft. Het gebouw was van 1806 tot 1840 in gebruik als weeshuis. De franciscanessen verbouwden het huis ingrijpend in 1840. De zusters vestigden zich hier in 1843, ze kochten het huis in 1849 en bouwden er in 1871 een nieuwe kapel aan.

In 1889 werden er plannen beraamd voor een grote uitbreiding. De groei van het aantal zusters maakte vergroting van het klooster noodzakelijk. Om vrijkomende ruimten te bestemmen voor de zusters, bouwde men aan de Nieuwen Weg een weeshuis. Aan de achterzijde bouwden de architecten F.B. en L. Sturm in 1939 een aanbouw, die in 1956 is afgebroken.

Liefdegesticht,  Nieuwstraat 27-29 (1899-1992)

In de zestiende eeuw bevonden zich op deze plaats een patriciërswoning, het Huis van Neerven, en een ander huis. Van 1628 tot 1640 waren beide panden en het Huis van Assendelft in handen van de Minderbroeders Franciscanen, die er een klooster hadden dat ze in 1640 verkochten.
In de negentiende eeuw waren er een zeepfabriek en een oliemolen gevestigd. De panden kwamen in 1899 in handen van de franciscanessen, die de industriële bouw in 1904-1905 lieten vervangen door een nieuw klooster met kapel. In 1965 werd een deel van het achterhuis afgebroken.

De communiteit is in 1992 opgeheven. De gemeente kocht de gebouwen voor studentenhuisvesting en huisvesting van een aantal stichtingen met een maatschappelijke functie.

Klooster Sancta Clara, Nieuwstraat 21-23a (1953-1985)

Het pand aan de Nieuwstraat 23  is in 1844 ontstaan door opsplitsing van nummer 21 en nummer 23a, dat bekend stond als Huis van Bruheze. De congregatie kocht nummer 23a in 1934 en verbouwde het voor de ‘internen’. In 1947 kocht de congregatie nummer 23 en verbouwde het tot internaat.

Het pand nummer 21, uit circa 1644, stond bekend als ‘huis van Waelwyk’. Het werd in 1951 aangekocht door de zusters, die het in 1953 lieten verbouwen tot het klooster Sancta Clara. De communiteit van het Liefdegesticht aan de Nieuwstraat 27 was te groot was geworden en werd daarom gesplitst. De panden Nieuwstraat 21-23-25-27 werden binnendoor met elkaar verbonden. In hetzelfde jaar werden ook de kapel en het bidkoor gebouwd.

De zusters die werkzaam waren op de lagere school of op de huishoudschool verhuisden naar het nieuwe klooster. Het is opgeheven in 1985 en in 1992 samen met de andere gebouwen aan de gemeente verkocht.

Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010

Nieuwstraat 21 (foto: G.J. Dukker. Bron: collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, fotonummer 66.015)
Nieuwstraat 21 (foto: G.J. Dukker. Bron: coll. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, fotonummer 66.015)


11

Reacties (11)

Jo keepers zei op 22 november 2018 om 17:47 uur

In de Nieuwstraat,Breda,ben ik op school geweest.De 1ste klas was op het hoekje aan de overkant boven.3 Ramen.Vanaf de 2de klas t/m 6de klas was in het hoofdgebouw.De school was vlak bij St.Anna.Gymzaal beneden.
Wij gingen alleen naar school.De meeste kinderen zaten op de B.L.O.in de Leuvenaarstraat.Ik vind het fijn om toch die oude foto's te zien.In het 5de schooljaar zijn wij naar Teteringen gegaan.

Lisette KuijperBHIC zei op 27 november 2018 om 14:26 uur

Bedankt voor je reactie, Jo. Ik kan me voorstellen dat je het fijn vindt om deze foto's te zien. Hoe kijk je terug op je schooltijd aan de Nieuwstraat? En in welke periode heb je er op school gezeten?

Jo Keepers zei op 1 december 2018 om 19:13 uur

Vanaf september 1948 t/m 1952 heb ik in de Nieuwstraat Breda op school gezeten.In dat jaar zijn we naar Teteringen verhuisd.

Mariët BruggemanBHIC zei op 5 december 2018 om 10:14 uur

En roepen de oude foto's nog herinneringen bij je op aan je schooltijd in Breda?

Jo Keepers zei op 5 december 2018 om 10:29 uur

In de 1ste klas heb ik vaak op mijn knie en moeten zitten.Op het opstapje van de lessenaar.Waarom weet ik echt niet.

Op 2 december was ik jarig, toevallig kwam op die dag ook Sinterklaas en Zwarte Piet.Ik mocht met Piet dansen.Vond ik heel leuk.Maar s avonds kwam Sinterklaas ook bij ons in St.Anna.Toen wilde Zwarte Piet mij in de zak stoppen.Vond ik heel raar. Toen wist ik nog niet dat Sinterklaas niet bestond.Ik was net 7jaar geworden.

Mariët BruggemanBHIC zei op 5 december 2018 om 15:53 uur

Dat moet inderdaad behoorlijk verwarrend zijn geweest Jo, dat je 's-middags nog mocht dansen en 's-avonds mee moest naar Spanje. En die tijd rond je verjaardag en dan ook nog Sinterklaas moet voor een 7-jarige al behoorlijk spannend geweest zijn. Bedankt voor je verhaal Jo.

Ad zei op 5 juli 2021 om 13:07 uur

Mijn moeder zaliger zat er op een internaat en behaalde in juli 1938 het diploma huishoudkunde. Het was een gebouw aan de Nieuwstraat. Dat is wat ik heb meegekregen.
Maar in welk gebouw was dat? Ik wil er een foto van opnemen in de levensbeschrijving die ik van haar maak.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 8 juli 2021 om 07:22 uur

Dank voor je reactie Ad. Je zou ook nog op deze pagina kunnen kijken https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/meisjesinternaat-liefdegesticht-… voor enkele reacties van oud-leerlingen. Foto's van het gebouw aan de Nieuwstraat kun je vinden in de online doorzoekbare fotocollectie van het Stadsarchief Breda https://stadsarchief.breda.nl/collectie/beeld/films-en-foto-s/?mode=gal…: Je kunt daar zoeken met bijv. de zoektermen "Nieuwstraat" en "huishoud", of "klooster", "school" e.d. Bij sommige foto's staat huisnummer 22 vermeld voor de huishoudschool. Zoals bij deze mooie foto: https://stadsarchief.breda.nl/collectie/beeld/films-en-foto-s/detail/73…

Antonetta van Oosterhout zei op 21 oktober 2022 om 15:36 uur

Ik ben in november 1939 tot ongeveer Mei 1940 in het weeshuis geweest ik zou daar graag meer over willen weten .

Norah zei op 21 oktober 2022 om 16:56 uur

Dag Antonetta,

Ik ben bang dat daar niets over te vinden is vanwege de wet op de privacy.
Je zou kunnen kijken bij de -urls- die Thijs de Leeuw hierboven aanhaalde.
Mvg.

Norah zei op 22 oktober 2022 om 12:36 uur

En, mogelijk weet men daar meer; het Stadsarchief Breda.
Mail naar: info@stadsarchiefbreda.nl
Mvg.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.