Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Het kruisherenklooster

Kloosters

De Kruisheren kwamen oorspronkelijk uit Den Bosch. Na de inname van deze stad in 1629 werden de paters gedwongen de stad te verlaten. De Kruisheren vestigden zich daarop in Schijndel. Maar ook hier en in de rest van de Meierij werd de katholieke geestelijkheid het leven onmogelijk gemaakt.

Kapel O.L.V. ter Linde en kruisherenklooster
Kapel O.L.V. ter Linde en College van het H. Kruis

In 1636 vertrokken de Kruisheren daarom naar Uden, dat buiten de Meierij lag en waar godsdienstvrijheid heerste. Daar betrokken zij aanvankelijk een boerderij nabij de Vorstenburg. Met verlof van de heer van het Land van Ravenstein werd op 26 mei 1652 de eerste steen gelegd voor nieuwe gebouwen.

In Uden vonden de Kruisheren al gauw een nieuwe werkkring in de bediening van de kapel van Onze Lieve Vrouwe ter Linde. De afstand tussen de kapel en het klooster Vorstenburg vonden de monniken echter hinderlijk groot. het leek dan ook logisch om bij de kapel een nieuw klooster te bouwen.

Birgittinessenabdij
Birgittinessenabdij

De Heer van Ravenstein gaf daar op 31 oktober 1697 zijn toestemming voor en drie jaar later, in 1700, werd de nieuwe behuizing in gebruik genomen; het 'oude' klooster werd voor ƒ 1.600,- verkocht aan de Birgittinessen.

In 1710 waaide de lindeboom om, waarin het cultusbeeldje van Maria altijd had gestaan. De Kruisheren bouwden daarom een nieuwe devotiekapel voor het Mariabeeld. De oude kapel werd met de nieuwe verbonden door een nieuwe vleugel. Daarin kwam vanaf 1743 de Latijnse school. Deze school, gesticht door kruisheer Waltherus Pijnenburg uit Dinther, was speciaal voor studenten die priester wilden worden of die zich wilden laten inschrijven aan een hogeschool.

Kruisherenklooster
Kruisherenklooster

In 1886 werd op initiatief van J. Pulsers een priestercollege (een soort klein-seminarie voor de orde) opgericht. Hier werden dus alleen jongens toegelaten die later priester zouden willen worden. In 1905 bouwden de Kruisheren een nieuw klooster. Het inmiddels tweehonderd jaar oude complex werd gesloopt.

Het nieuwe klooster had net als het oude een U-vorm, maar dit keer kwam de open zijde naar de straatkant. Het woongedeelte van het klooster telt twee verdiepingen. Twee traptorens, die ter hoogte van het dak overgaan in een achthoek, flankeren de kapel.

Kruisherenklooster
Kruisherenklooster

De toeloop van studenten werd op den duur zo groot, dat uitbreiding van de gebouwen noodzakelijk werd. Ook werd het steeds moeilijker om voor het stijgend aantal studenten geschikte kosthuizen te vinden. De studenten waren namelijk niet intern, maar bij Udense mensen in de kost.

Het nieuwe college, mét een internaat voor 250 leerlingen, was in 1924 klaar.

In 2009 werd het klooster gesloten en het gebouw verkocht aan de zorginstelling Brabant Zorg. In de tuin van het klooster werden zorgappartementen voor de kruisheren gebouwd.

Sinds 19 november 2012 is het klooster omgebouwd tot appartementen voor mensen die zorg nodig hebben. Bewoners mogen gebruikmaken van de gezamenlijke kloostertuin. Anno 2024 wonen er nog twee kruisheren.

34

Reacties (34)

Albert zei op 3 oktober 2018 om 13:39 uur

Sinds kort ben ik in het bezit van een boek "Adieu, adieu o Uden". Met de omschrijving van het dagelijkse leven en onderwijs op het College van het H. Kruis te Uden in de jaren 1950-1965. De schrijvers zijn Jan Berns, Jan van den Bosch en Kees Mettes.

Marilou NillesenBHIC zei op 4 oktober 2018 om 11:14 uur

Dit is inderdaad een heel mooi werk! Voor de liefhebbers: ook in te zien op onze studiezaal:

http://www.bhic.nl/onderzoeken/boeken?mivast=235&miadt=235&mizig=82&miv…

Gerard H.A.A. de Bie zei op 9 augustus 2015 om 16:35 uur

Leuk ! in 't kort. in ± 400 woorden 400 jaar Kruisheren geschiedenis.
Ben daar in Uden het laatste jaar dat daar nog kostschool was: 1969/1970 nog intern op kostschool geweest terwijl ik van daar uit naar de nabij gelegen de St. Aloysius-MULO-school ging met nog 'n handje vol anderen. Dat internaat werd toen nog gerund door Broeders met 'n Broeder Directeur aan 't hoofd en ook gaven die er nog les op 't er achter liggende Gymnasium. Het jaar erna moesten dagelijks van thuis uit naar school maar konden we tussen de middag naar 'n verder afgelegen Boerderij van de Kruisheren gaan eten & pauzeren. Natuurlijk kan ik er nog meer over vertellen maar dat zijn meer persoonlijke herinneringetjes die weinig toegevoegde waarden hebben aan 't grote verhaal van ± 400 jaar.

Lenneke Buijs zei op 26 januari 2018 om 20:22 uur

Wat boeiend om nu te lezen. Mijn vader, Ton Buijs heeft voor zover wij weten ook op het klein seminarie gezeten. Hij is in 1927 geboren; dus dat zal vanaf de oorlogsjaren zo ongeveer geweest zijn. Vandaag ben ik er met mijn partner wezen kijken. Gek, zoveel jaren nadien. Mijn vader is in 2009 (al) overleden....

Mariët BruggemanBHIC zei op 29 januari 2018 om 13:31 uur

Bedankt voor je reactie Lenneke. Wat jammer om te horen dat je vader overleden is.
Sprak je vader ooit over deze tijd? Weet je of hij er nog vrienden aan overgehouden had?

Ingrid Paardekooper zei op 1 maart 2018 om 14:37 uur

Mijn vader heeft van september 1943 tot september 1946 'op studie gelegen' bij de Kruisheren in Uden en gedurende die jaren een dagboek bijgehouden.

Annemarie van Geloven zei op 1 maart 2018 om 17:12 uur

Dat is heel bijzonder, zeker in oorlogstijd. Vind je het goed Ingrid, dat het BHIC hierover achter de schermen contact met je opneemt?

Rini de Groot. zei op 1 maart 2018 om 20:10 uur

Ingrid, het Dagboek bevat natuurlijk veel interessante geschiedenis,
vooral in oorlogstijd, zeker, ik als geboren Udenaar heel benieuwd.
Ik kan me nog herinneren hoe de studenten in de wintermaanden,
de kapel binnen kwamen met de sjaal om de hals gegooid.
En de verduisterde ramen die s'morgens werden geopend.
Regelmatig woonde we daar een H. Mis bij een of ander jaargetijde
van een Oom of Tante die we niet gekend hadden.
Heel vroeg ik vermoed zo half 6 of wat later die waren
natuurlijk het goedkoopst!
De uitdrukking 'op studie gelegen' heb ik nog nooit gehoord.

Ingrid zei op 1 maart 2018 om 22:41 uur

Annemarie, dat is goed, hoor.

Gerard H.A.A. de Bie zei op 1 maart 2018 om 22:54 uur

De uitdrukking 'Op studie gelegen'heb ik ook nog nooit gehoord maar volgens mij betekend het gewoon 'intern' in het internaat. Dat was tot ongeveer 1970 nog best normaal.

Annemarie van Geloven zei op 2 maart 2018 om 10:34 uur

Dank je wel, Ingrid!

Joan Fleuren zei op 11 april 2020 om 05:02 uur

Ik ben van 1966 tot 1972 op school geweest op het College van het Heilig Kruis en heb er heel goede herinneringen aan. Van 1968 tot 1970 heb ik op het internaat gezeten, toen ik in de derde en vierde klas zat. Fantastische twee jaar en ik vond het jammer dat het toen gesloten werd. Ex-medeleerlingen kun je op het spoor komen via Schoolbank en dergelijke, maar weet iemand of er een publikatie is met vignetten over onze vroegere leerkrachten?

Kees van kampen zei op 26 december 2021 om 12:30 uur

Het onderschrift bij de eerste foto : *Kapel O.L.V.ter Linde en kruisherenklooster* is onjuist
het klooster staat links van de kapel .

Rini de Groot. zei op 26 december 2021 om 14:37 uur

Ingrid, de achternaam geeft mij warme herinneringen
aan het Pre-Historisch-Dorp Eindhoven. Klopt dat?

Thijs de LeeuwBHIC zei op 27 december 2021 om 10:53 uur

Dank voor de correctie Kees. Dat moet het College v.h. H. Kruis zijn. Het bijschrift is aangepast.

Ingrid Paardekooper7 zei op 27 december 2021 om 11:08 uur

@Rini de Groot: Ik kom zelf niet uit die omgeving. Heb wel een oom die in Valkenswaard woont, maar ik heb geen idee of hij te maken heeft met het Pre-Historisch-Dorp.

Adriaan Sanders zei op 30 december 2021 om 16:09 uur

Ik heb een vraag aan Ingrid. U schrijft dat uw vader van 1943 tot 1946 in Uden een dagboek bijhield. Ik ben bezig met het verzamelen van dagboeken, waarin de oorlogsgeschiedenis van Uden behandeld wordt. Bevat het dagboek van uw vader ook verhalen over wat er zoal in Uden gebeurde, of zijn het alleen persoonlijke zaken?

Anne zei op 8 mei 2022 om 17:53 uur

Heeft u enig idee hoeveel leed in het klooster is geweest, de mensen hebben er nu nog trauma's van. Maar die waarheid die wordt verscholen.

Rini de Groot. zei op 8 mei 2022 om 18:15 uur

Anne, hopende dat degene die er nu nog mee zitten het hier 'spuien'
en delen met ons er zou rust ontstaan in hun hart!

John Kievits zei op 13 april 2023 om 16:45 uur

Goedemiddag. In mijn genealogie staat vermeld dat er een triptiek in het kruisherenklooster van Uden hangt met daarop een afbeelding van Gylis kyvit. Een voorzaat uit de (volgens mij) de vijftiende of zestiende eeuw. Ik zou deze triptiek graag een keer willen zien, maar ik weet niet of deze nog in het klooster aanwezig is. En als dat niet zo is waar ik hier meer info over zou kunnen krijgen. Kunt u mij adviseren?

Gerard H.A.A. de Bie zei op 13 april 2023 om 21:23 uur

Er is een Facebooksite geheette : "College van het Heilig Kruis , Uden ; https://www.facebook.com/groups/chkuden . Wellicht dat daar de vraag ook gesteld kan worden.

Alex zei op 1 mei 2024 om 15:29 uur

ik ben op zoek naar informatie over

Albert Diender, geboren 22-7-1919 in Kampen, verhuisde op 29-8-1936 als ordebroeder van
Kampen naar het Missiehuis van de Kruisheren in Uden.
(BHIC, Bevolking Gestichten, Kruisheren, Missiehuis Uden, archiefnummer 7652,
inventarisnummer 1592, blad 66, aktenummer 131)

Kan iemand hier mee helpen ?

Jeanne1 zei op 1 mei 2024 om 17:23 uur

Albert Diender trouwt op 24-07-1947 in Eindhoven met Petronella Theodora Catharina van Beek. openarchieven.nl

Hij overlijdt op 29-03-1998 in Helmond. Bidprentje:

https://www.openarchieven.nl/nba:f7bc94e0-d625-3427-a96c-32697b1349b8

Alex zei op 1 mei 2024 om 17:30 uur

Dank voor je berich jeanne. Is er ook iets bekend over zijn tijd in het missiehuis? Was het zijn bedoeling om naar Congo te gaan als missionaris ? En waarom hij uitgetreden is. Pas later leert hij zijn vrouw kennen

Gerard H.A.A. de Bie zei op 1 mei 2024 om 17:30 uur

@Albert Diender : misschien ter zake , misschien ook niet ; het missiehuis was een ander gebouw gelegen aan de rand van het toen bestaande dorp Uden. Het Missiehuis is in de tweede wereld oorlog plat gebombardeerd.

Jeanne1 zei op 1 mei 2024 om 20:02 uur

In 1936 was Albert pas 17 jaar. Ik weet niet hoe lang hij in dat missiehuis is gebleven. In 1947, ten tijde van zijn huwelijk, woonde hij in Eindhoven en was fabrieksarbeider. Misschien kende hij zijn vrouw al langer. Vanwege de oorlog en de woningnood daarna werden veel huwelijken uitgesteld.

Paul Heuts zei op 13 mei 2024 om 20:08 uur

Heel leuk. Ik wist maar weinig over de Paters Kruisheren al heb ik de middelbare school (HBS.B) in Bussum op het St. Vitus College gedaan. Die school was in 1956 door paters Kruisheren gesticht en voor lange jaren daarna door de Kruisheren geleid. Pater van Vroonhoven was rector toen ik daar op school zat. Ik had godsdienstles van Pater Maas. De meeste andere leeraren waren leken. De kapel, waar ik vaak misdienaar was, werd vaak gebruikt door de NTS voor TV missen. Nu woon ik in Canada maar ben een bezoek aan Nederland van plan. Zag dat bij Cuijk (waar we waarschijnlijk zullen overnachten) er nog een actief klooster van de paters Kruisheren zit: St. Agatha kloster; hopelijk kan ik dat dan bezoeken.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 19 juni 2024 om 15:29 uur

Bedankt Paul voor het reageren. Dat zijn dan ook wel bijzondere herinneringen, aan die kapel, door de TV missen. Over welke jaren hebben we het dan (dat was wel heel nieuw/bijzonder toen)? Wat leuk dat je weer naar Nederland komt (misschien inmiddels al wel hier geweest?). In dat kloostercomplex zit ook het erfgoedcentrum Ned. kloosterleven, meer info hier https://www.erfgoedkloosterleven.nl/ en misschien leuk om ook een kijkje te nemen. Inderdaad nog een actief klooster, ook. Bijzondere (en bijzonder mooie) locatie.

Paul zei op 19 juni 2024 om 16:47 uur

Hallo Thijs. Dat was laat in de jaren 60 en begin jaren 70. Mijn oudere broer zat ook op tv. Hij deed als kind in de jaren 50 mee aan het eerste kinder tv programma van Mies Bouwman. De studio was in een oude kerk in Bussum. Ik zal zeker naar dat erfgoed centrum gaan. Bedankt voor de tip.

Yvonne Jacobs zei op 14 juli 2024 om 23:39 uur

Sinds 19 november 2012 is het Kruisherenklooster omgebouwd tot appartementen voor mensen die zorg nodig hebben . Er wonen hier nog 2 kruisheren . De mooie marmeren trap en gangen en alswel de refter is er nog steeds, wij bewoners maken gebruik van de gezamenlijke kloostertuin.! Een stukje mooi wonen.! Yvonne

Thijs de LeeuwBHIC zei op 17 juli 2024 om 15:59 uur

@Paul: dank nog dat je er wat meer over wilde vertellen. Echt bijzonder, ook om zo jong dan zelfs bij zo'n nieuw fenomeen tv betrokken te zijn geweest! Was dat dan de Sint-Vituskerk? Hartelijke groet,

@Yvonne: dank voor het up-to-date houden van deze pagina, ik voeg het toe!

Paul zei op 17 juli 2024 om 16:19 uur

Hallo Thijs. Nee, de H. Vitus kerk was de (grote) kerk op de Brinklaan in het centrum van Bussum. Deze kapel was een klein gebouwtje tussen het schoolgebouw aan de Berensteinerlaan en de villa waar de paters Kruisheren woonden aan de Nw. 'Gravelandseweg. De kapel had ruimte voor op zijn hoogst een goede 100 mensen. Met al de tv installaties op zondag zelfs nog minder. Grappige is dat ik nu parochiaan ben van een klein kerkje op het platteland buiten Toronto (Canada). Vanwege gebrek aan kinderen in de parochie help ik onze priester weer regelmatig als misdienaar.. De Vitus kerk is helaas gesloten en omgebouwd tot een apartment building. Jammer, want het was een hele mooie kerk. Maar ja, de NL kerken zijn de laatste decennia leeg gestroomd, dus kan je al die mooie kerken niet behouden, in tegenstelling tot hier, waar we nog steeds nieuwe kerken bouwen.
Paul

Paul zei op 18 juli 2024 om 22:00 uur

Thijs. Dit (https://database.historischekringbussum.nl/node/52302) is de eerste villa waar de Paters Kruisheren in Bussum woonden toen in de mid jaren 50 plannen werden gemaakt voor een nieuwe Katholieke middelbare school in Bussum. De paters beheerden al een school in Amersfoort. Op het terrein van deze villa werden nood lokalen gebouwd waar in deze eerste jaren de lessen werden gegeven. Rond 1965 verhuisden de paters naar deze villa (https://database.historischekringbussum.nl/node/56958) naast het nieuw gebouwde schoolgebouw dat nog steeds bestaat (en aanzienlijk is uitgebreid). Dit artikel geeft een goed overzicht van het werk dat de paters Kruisheren deden voor het middelbaar katholiek onderwijs in Bussum en Amersfoort: https://www.historischekringbussum.nl/images/Krant/Vitus7april.pdf. Hopelijk helpt dit alles voor betere kennis van het werk van de paters Kruisheren in deze regio.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 25 juli 2024 om 16:03 uur

Bedankt Paul voor deze mooie bijdragen en de verwijzingen naar de Historische Kring Bussum, in een reactie op mijn eerdere vraag. Dit helpt zeker! En fijn dat e.e.a. ook goed is geïllustreerd. Die van het verhuizen van het meubilair door de leerlingen in '66 bijvoorbeeld. Mooi dat die bewaard zijn gebleven. Graag tot ziens op de site en hartelijke groeten uit Nederland!

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.