Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Meisjesinternaat Sainte Marie in Roosendaal

Internaten

Roosendaal had twee internaten met de naam Ste Marie. De ene was voor jongens. De ander voor jongedames uit de deftige stand, die naar school gingen op het Gertrudislyceum van de zusters Franciscanessen van Roosendaal. Het internaat waar deze meisjes tijdens hun schooljaren verbleven lag aan de Molenstraat.

Foto: collectie West-Brabants Archief K12530
Schommel in de tuin van het internaat in 1915, op de achtergrond de toren van de H. Antoniuskerk. Bron: West-Brabants Archief, nr. K12530


In Roosendaal hadden deze zusters (ook wel Franciscanessen van Mariadal genoemd) een gymnasium, een hogere burgerschool (hbs) en een middelbare meisjesschool (mms). Uit de Piusalmanak blijkt verder dat zij een lagere school en mulo hadden, waarvan de leerlingen ook intern zaten. De scholen maakten deel uit van het moederhuis van de zusters, dat in 1976 is gesloopt.

De internen van het chique "Pensionnat de Demoiselles" werden opgevoed tot goede echtgenotes en moeders, waarvoor zij heel wat jaren weg waren van hun ouderlijk huis. Voor het ene meisje kan dat een opluchting zijn geweest, omdat het een uitweg was uit een chaotische gezinssituatie. Voor het andere betekende het wellicht een loodzware tijd, omdat zij buiten de groep viel, terwijl werkelijk alles in groepsverband gedaan werd. Of omdat het maar moeilijk wennen was aan de strikte dagelijkse routine en de geslotenheid van het instituut.

Foto: collectie West-Brabants Archief 2014-00623
Pensionnaires van Sainte Marie in een klaslokaal, 1919-1924. Bron: West-Brabants Archief, nr. 2014-00623


Zoals bij meer internaten het geval is, staan ook de herinneringen aan Sainte Marie in het teken van bepaalde personen, regels en gebruiken, de vaste prik iedere dag en ook bepaalde geuren en geluiden. Van de bel, die duidelijk maakte dat het half zes was en tijd om op je op te frissen en die nog eens rinkelde, wanneer iedereen in uniform naar het klaslokaal moest. Of de geur van de levertraan, de naam van de ziekenzuster die je een lepel daarvan toediende, het gezamenlijke en sobere ontbijt in de "refectoire"...

De hbs (a en b) en mms verdwenen eind jaren zestig met de invoering van de Mammoetwet. Als leerling zat je voortaan op het havo, het atheneum of het gymnasium. In 1975, onder rector J. van Wijck, verhuisden de havo- en de vwo-school van de Kloosterstraat naar Bovendonk 115. Maar veruit de grootste breuk met het verleden had toen al plaatsgevonden. Sinds 1970 was de scheiding van de seksen verleden tijd. De meisjes kregen toen plotseling ook jongens in de klas.

Het moge duidelijk zijn dat de franciscanessen, als onderwijzeressen en als opvoeders, een nauwelijks te overschatten invloed hebben gehad op de vorming van vele generaties vrouwen uit Roosendaal en omgeving. Er zijn dus vast nog genoeg Brabantse vrouwen die over hun verblijf op deze chique kloosterschool kunnen vertellen.

Heb jij nog herinneringen aan de kostschool in Roosendaal? Reageer dan hieronder, deel je herinneringen en vul deze pagina aan. Ook is het BHIC op zoek naar foto's en ander oud materiaal dat een indruk geeft van het kostschoolleven van toen. Mail het naar info@bhic.nl, dan voegen wij het hier toe.

Foto: collectie West-Brabants Archief 2014-00625
Pensionnaires in een aardbeienveld. Bron: West-Brabants Archief, nr. 2014-00625


Verder lezen:

Strengheid en onrechtvaardigheid op pensionaat Sainte Marie

Strengheid en onrechtvaardigheid op pensionaat Sainte Marie (deel 2)

35

Reacties (35)

wim buiteman zei op 11 maart 2019 om 09:43 uur

Ik mis de verhalen over het jongens kostschool St.Marie in de Vughtstraat waar ik met twee broers gezeten heb terwijl onze zusjes op het meisjes internaat St.Marie zaten

Marilou NillesenBHIC zei op 11 maart 2019 om 12:08 uur

Hallo Wim, bedankt voor je berichtje. Bedoel je deze? Klik maar eens op de volgende link:

https://www.bhic.nl/page/41004#210782#fc143db6002adfcd0799401a3f8d18f54…

Marijke van Aerde zei op 11 maart 2019 om 19:02 uur

ik was daar vanaf begin jaren 60

Marilou NillesenBHIC zei op 11 maart 2019 om 21:55 uur

En hoe kijk je terug op die tijd, Marijke?

Marij Mulders zei op 17 maart 2019 om 18:47 uur

Ik heb op de mms gezeten van tot 1958.Ik bewaar er goede herinneringen aan
Soeur Ignatia was destijds directrice van het pensionaat.We noemden haar Naat.Soeur Mariette gaf nederlands en heeft mij de liefde voor literatuur bijgebracht.En soeur Ewald gaf geschiedenis en zij beiden hebben er voor gezorgd dat ik bibliothecaris ben geworden, en ook de heer Van der Maat, die aardrijkskunde gaf.Hij is helaas jong gestorven.

Marilou NillesenBHIC zei op 18 maart 2019 om 19:19 uur

Bedankt voor je berichtje, Marij. Wat mooi te horen dat deze mensen ertoe hebben bijgedragen dat je bibliothecaris bent geworden. De liefde voor boeken is duidelijk goed overgedragen.

Hopelijk roepen de namen die je noemt ook bij anderen herkenning op... Ik ben benieuwd!

Margo Fassaert zei op 21 maart 2019 om 08:19 uur

Ik heb in de jaren 70 op het internaat gezeten als "strafmaatregel" omdat ik thuis te veel in het café had vertoefd en net niet overging. Ik heb een fantastische tijd gehad. Ik ben benieuwd hoe anderen het hebben ervaren.

Marilou NillesenBHIC zei op 21 maart 2019 om 13:30 uur

En wij met jou, Margo. Bedankt voor je berichtje, hopelijk reageren er meer!

Marijke Rennen- van Tiggelen zei op 25 maart 2019 om 19:44 uur

Vanuit Zeeuws- Vlaanderen kwam ik in 1960 op het internaat. In 1967 haalde ik mijn MMS diploma.
Daarna ben ik nog gaan studeren. De kostschooljaren waren voor mijn verdere leven bepalend: kansen gekregen, vriendschappen voor het leven. Ik ben mijn ouders dankbaar voor deze mogelijkheid die zij mij hebben geboden.

Marilou NillesenBHIC zei op 26 maart 2019 om 15:58 uur

Heldere reactie, Marijke, en wat mooi te lezen dat je je ouders daar zo erkentelijk voor bent. Goed om dat hier te benoemen, dank daarvoor!

Elly Koenraadt zei op 26 maart 2019 om 18:01 uur

Wat leuk om enkele reacties te lezen. Ook ik heb goede herinneringen aan deze tijd van begin jaren zestig. Ik kwam uit een gezin met 7 meisjes. Zeker 6 hebben op kostschool gezeten.
Marijke Aerde, zaten wij niet aan dezelfde tafel in de refter? Met “Naat” die ondertussen je post aan het openen en lezen was???

Anny Koenraadt zei op 28 maart 2019 om 10:37 uur

Uit ons gezin was ik de 4de die naar het internaat mocht gaan.
Ik heb er leuke herinneringen aan en gingen soms stiekem langs zolders/pianokamertjes /door de school, echt langs plekken waar je helemaal niet mocht komen.
Wij mochten toen het experiment aan gaan om van de blauw/witte kleding over te gaan op gekleurde kleding. Ook de nonnen mochten voor het eerst een stukje haar laten zien, de sluier werd kleiner. Sommigen waren daar super trots op, bij Callas ( ll. Engels) was het haar nog pikzwart.
En zo komen er vanzelf allerlei herinneringen terug.
Mijn tijd op het internaat heeft 2 jaar geduurd van ongeveer 1966 tot 1968.

Alice Barbé zei op 28 maart 2019 om 11:13 uur

Mijn ervaring van het pensionaat was niet zo positief.
Ik vond het een beroving van mijn vrijheid.
Alles moest op bepaalde vastgestelde tijden en je mocht vrij weinig.
Gelukkig moest ik niet het weekend blijven.
Heb dat allemaal als zodanig streng en vervelend ervaren dat het gevolg was dat Roosendaal een nare klank had voor mij.
Ben er 40 jaar na mijn eindexamen voor het eerst weer eens geweest.
Hoe je leven er anders uit gezien had weet je natuurlijk niet.....maar kostschool/pensionaat en nonnen roept nog als vanzelf weerstand op

Marijke van Aerde zei op 28 maart 2019 om 11:56 uur

Ja Elly wij zaten vast bij elkaar aan tafel! Afschuwelijk dat Naat al onze post las ook de brieven die we naar huis stuurden! Onderling met de leerlingen hebben we veel plezier gehad maar die nonnen waren me echt veel te streng hoor en al die deuren die allemaal op slot waren! En tijdens de wandelingen naar Visdonk dat oud brood met suiker in die tas die we steeds door moesten geven. Uiteindelijk hebben ze mij daar verwijderd en heb ik in Hulst mijn opleiding af gemaakt.
Ik vond het wel een uitdaging om van alles uit te halen. Ik had dan ook veel straf altijd .

Truus Fleuren zei op 1 april 2019 om 09:57 uur

van september '65 t/m december 70 heb ik er gezeten en ik heb er slechte herinneringen aan. Ik voelde me erg opgesloten en de nonnen, die het voor het zeggen hadden, waren zeer onrechtvaardig, waar ik niet tegenkon en dus had ik altijd problemen met ze. Ook was het nooit goed genoeg wat ik presteerde, een 8 kon ook wel een 9 worden. Wel heb ik gelukkig goede vriendinnen gekregen en ik heb nog steeds contact met een ervan.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 1 april 2019 om 11:00 uur

@Truus: dank voor je bijdrage. De slechte herinneringen verdienen net zo goed een plek op onze site. Ik maak uit je verhaal op, dat je ondanks die tegenslagen hard bleef werken aan betere cijfers. Maar ja, het blijft gewoon zuur dat zo'n doorzettingsvermogen niet wordt gezien of gewaardeerd. Het deed me denken aan een leraar van vroeger: een 8 is voor de leerling, een 9 voor de leraar en een 10 voor God... Was ik het totaal niet mee eens, maar wat doe je er tegen? Frustrerend! Goed om te horen dat je in ieder geval goede vriendschappen aan het internaat hebt overgehouden. Praat je met die ene vriendin nog wel eens over jullie kostschooltijd? Heeft zij het ook zo ervaren?

Thijs de LeeuwBHIC zei op 1 april 2019 om 11:09 uur

@ Anny: leuk om te horen dat er weer allemaal herinneringen aan je kostschooltijd bij je bovenkomen. Ben je nooit betrapt tijdens een van die uitstapjes naar de verboden gedeelten van de school? Je hebt trouwens ook wel op een bijzondere tijd op het internaat gezeten, zo middenin die periode dat er een andere cultuur begon te heersen, o.a. dus in die klederdracht.
Voel je vrij om daar nog meer over te vertellen!

Thijs de LeeuwBHIC zei op 1 april 2019 om 11:22 uur

@Alice: heel goed dat je hier hebt willen reageren, ook al was deze kostschool voor jou dus allesbehalve een fijne plek om op te groeien. Gelukkig mocht je dan wel ieder weekend naar huis. Gold dat voor alle klassen trouwens of alleen de hogere? In welke periode heb je er trouwens gezeten?

Truus Fleuren zei op 8 juli 2020 om 18:07 uur

Wij praten nog wel eens over kostschool. Ik ging ook maar eens per maand naar huis, omdat ik ver weg woonde. Er waren ook meisjes die elke week naar huis gingen.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 14 juli 2020 om 06:59 uur

@Truus: dank voor je reactie en welkom terug. Eerder schreef je al dat je je zo opgesloten voelde bij de nonnen. Dan helpt het niet als je maar eens per maand terug naar huis mag. Hoe zag zo'n weekend op kostschool er dan trouwens uit, voor die achterblijvers?

Truus Fleuren zei op 14 juli 2020 om 09:10 uur

In het weekend bleven we op kostschool de eerste twee jaar geloof ik. We moesten ook dan in de studieklas en verder in de recreatiezaal en buiten op de cour en soms in de tuin. Op zaterdagmiddag gingen we met twee nonnen naar de fritestent, wat ik vreselijk vond,omdat ik niet van frites hield. We zijn ook 1 keer naar een bos geweest. Later mochten we wel de stad in. Toen waren er ook steeds minder meisjes die het weekend bleven. Toen ik 16 of 17 was, mocht ik op zaterdagavond uit tot 10 uur. Gelukkig ging ik soms ook een weekend mee met een vriendin.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 20 juli 2020 om 17:25 uur

Dank voor de toelichting Truus. Er kwam dus geleidelijk wat meer ruimte om dingen te ondernemen in je vrije tijd. Bij dat stukje over de friet schieten weer de verhalen te binnen van oud-leerlingen (niet van dit internaat overigens) die dan stiekem zo'n vette hap of een kroket uit de muur gingen halen met het risico van fikse straf : )

Bonita Smits zei op 14 maart 2022 om 11:36 uur

Dag, heeft iemand van jullie herinneringen aan zuster Bonita, mijn tante? Zij heeft jaren in Rozendaal gezeten, later naar Zundert gegaan. Groet, Bonita Smits

yerfs zei op 30 juni 2022 om 20:00 uur
dsxs zei op 30 juni 2022 om 20:02 uur
Truus Fleuren zei op 30 juni 2022 om 21:57 uur

Bij het overlezen van de introductie zag ik dat het meisjespensionaat alleen voor deftige meisjes was. Nou, dat was echt niet zo. Die zaten er misschien wel tussen, maar er waren ook veel schipperskinderen en ik zelf kwam ook niet uit een deftig gezin. Ik ben in Roosendaal terecht gekomen, omdat het dichtstbijzijnde internaat voor mij in Venray mij niet nam, want ik had geen connecties. Daar moest je echt wel van heel goede huize komen.

Marij van Son zei op 1 juli 2022 om 08:22 uur

Dat ziet er niet veilig uit

Marilou NillesenBHIC zei op 1 juli 2022 om 14:00 uur

Inderdaad Marij, er waren wat vervelende spam-berichten door onze filters geglipt. Maar we hebben ze weer weggehaald. Bedankt voor je berichtje!

Thijs de LeeuwBHIC zei op 4 juli 2022 om 07:35 uur

Bedankt Truus voor het reageren. Kun je misschien wat meer vertellen over de leerlingen die op dit internaat zaten, uit wat voor families ze kwamen en waarom ze naar dit internaat kwamen? Waren die uit welgestelde gezinnen dan juist in de minderheid? En welk internaat was dat trouwens in Venray?

Truus Fleuren zei op 4 juli 2022 om 22:53 uur

Het internaat in Venray heette volgens mij Jeruzalem.
Er waren op het internaat in Roosendaal heel veel verschillende achtergronden. Zoals ik al schreef waren er veel schipperskinderen. Verder voor zover ik het weet waren er ook veel kinderen van middenstanders, van mensen die in het buitenland woonden, ook wel van fabrikanten en verder weet ik het niet meer. Redenen vind ik moeilijk. Bij schipperskinderen en mensen in het buitenland is wel duidelijk. Verder ook voor de opvoeding en omdat de ouders het druk hadden, vermoed ik.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 5 juli 2022 om 14:08 uur

En zo kwamen ook op dit internaat dus kinderen met heel verschillende bagage bij elkaar in de groep. Dank voor deze aanvulling Truus, we moeten het internaat dus zeker niet alleen als instelling voor de meer vermogende gezinnen zien. Die meer 'exclusieve' internaten, om het zo te zeggen, waren er wel zoals Jeruzalem in Venray.

Truus zei op 5 juli 2022 om 16:24 uur

Het was ook helemaal niet duur om op kostschool te zitten, want de kinderbijslag was driedubbel. Daar kon je het al van betalen. Later werd het wel duurder, omdat de internaten op een gegeven moment door leken werden geleid en die kregen natuurlijk een normaal loon. Dat heb ik niet meer meegemaakt en mijn jongste broers hadden geluk, want die hoefden niet meer naar kostschool.

Norah zei op 5 juli 2022 om 17:14 uur

Nou...

Bonita Smits zei op 27 november 2022 om 11:32 uur

Hierboven staan reacties die niets met de site van doen hebben. Weer een hack?

Marilou NillesenBHIC zei op 27 november 2022 om 16:43 uur

Dag Bonita, er waren jammer genoeg weer wat spamberichten tussendoor geglipt. Inmiddels weer verwijderd en de filters schoongeklopt. Hopelijk kunnen we dergelijke berichten dan weer tijdig afvangen.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.