Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Een 'groote ramp' voor St. Petruskerk Uden

RK kerken

Het lijkt in 1881 allemaal in kannen en kruiken, die nieuwe kerk die er in Uden moet komen. Er wordt alom lovend gesproken over de tekeningen voor de nieuwbouw maar vreemd genoeg wordt er geen enkele actie ondernomen. Het hele plan verdwijnt in een la, totdat het noodlot ervoor zorgt dat het toch weer wordt opgediept.

“Het kerkbestuur van Uden heeft heden de teekening der nieuwe pastorij aan zijn Doorluchtige Hoogwaardigheid met het vriendelijk verzoek moge deszelve bevallen, deze goed te keuren.” Dit staat in de brief van pastoor Antonius Spierings in Uden, geschreven op 15 oktober 1881. Het lijkt de eerste aanzet tot de nieuwe St. Petruskerk in Uden maar het mooie plan belandt in de la. Maar dan volgt 'een groote ramp'.

De mooie woorden ten spijt, verdwijnt het plan van de pastoor onder in de la. Tot die zondagnamiddag, vijf jaar later. “4 April 1886 trof onze parochie een groote ramp. Circa 7 uur na de middag stond de toren in brand, en brandde geheel en al uit, de heerlijke klokken, de roem van Uden, zijn voor het grootste gedeelte gesmolten”, schrijft Spierings.

Grotendeels verwoest

De oude Petruskerk uit 1300 is grotendeels verwoest. De roep om een nieuwe kerk wordt weer actueel. Na veel heen en weer geschrijf met de bisschop over de plek en de kosten voor de nieuwe kerk is het eind 1887 zo ver: er kan worden gebouwd. Voor een bedrag van 92.000 gulden komt de kerk in het dorp, aan de Kerkstraat.

Van de overblijfselen van de gesmolten klokken worden nieuwe gegoten in Aarle-Rixtel en in Roermond wordt gewerkt aan een nieuw altaar en kruisbeeld. En hoewel de kerk in april 1890 nog kaal en vochtig koud is, toch wordt het gebouw – op aandringen van de pastoor - dan al gewijd. De spitsen op de torens volgen pas een jaar later. De kenmerkende grote vieringskoepel van de kerk is van de hand van architect Carl Weber.

Twee engelen

In de jaren na de kerkwijding wordt de nieuwe kerk van binnen verder aangekleed met onder meer een communiebank met twee engelen, preekstoel en doopvont. In 1906 wordt het harmonium vervangen door een groot orgel. Tien jaar later gevolgd door de aanleg van elektrische verlichting; één van de laatste werken van Spierings.

Onder zijn opvolger Swinkels wordt de kruisweg afgeschilderd, komen er gebrandschilderde ramen in de St. Jozef- en Mariakapel en een Heilig Hartmonument.

Nieuwe klokken

Pastoor De Louw die in 1942 naar Uden komt, legt een jaar later de verbouwingsplannen op tafel. Hij wil onder meer verplaatsing van het altaar en zijportalen aan de kerk. Parochianen zijn niet erg happig. “Pastoor Spierings heeft de kerk gebouwd, De Louw breekt haar weer af.”

In 1949 krijgt de St. Petruskerk twee nieuwe klokken. Voor het zestigjarig bestaan in 1950 zamelen parochianen geld in voor een nieuw hoofdaltaar en weer tien jaar later zijn de torens aan restauratie toe.

Nog wat decennia later, eind jaren tachtig, moet de gehele kerk worden gerestaureerd. Het godshuis staat er dan ook al honderd jaar. De herstelwerkzaamheden zijn in 2013 al weer geruime tijd achter de rug waardoor een koppeltje slechtvalken een prima onderkomen hebben gevonden in de kerktorens, zo meldt het Brabants Dagblad van 5 juli 2013.


Tot zover het verhaal van de kerk. Deze stond centraal in het godsdienstige leven van vroeger, maar de bezieling van een parochie moest natuurlijk komen van de pastoor en zijn kapelaans.

Kun je ze nog voor de geest halen? Denk bijvoorbeeld aan pastoor De Louw, die in 1942 in de parochie aan de slag ging. Hij was ook in de jaren vijftig en zestig het gezicht van de Petruskerk. Of herinner je je nog zijn kapelaans H. Mutsaerts, Th. van Huygevoort en J. Michelberger?

Wij zijn benieuwd naar de verhalen. Je kunt ze hieronder vertellen


Pastoor De LouwHerdenkingsprentje zilveren priesterfeest pastoor Th. de Louw, ca. 1947. (BHIC, UDE2181, fotograaf onbekend)
Pastoor De Louw

Eerste-steenlegging bij de lagere technische school Sint Eloy in 1954. Pastoor/deken De Louw zegent de school in. (BHIC, 1608-000149, fotograaf onbekend)

21

Reacties (21)

Rini de Groot. zei op 31 juli 2018 om 22:25 uur

Het beloofde verhaal 'Klokken met Romeinse eieren.' over de Udense Kerkklokken op 14 april 2014.
Afgelopen zaterdag bezocht ik de Sint Brigidakerk in Geldrop
met Lierop alle van Weber met ongeveer dezelfde bouwstijl.

Hilde JansmaBHIC zei op 1 augustus 2018 om 09:02 uur

Ik heb je verhaal opgezocht: https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/klokken-met-romeinse-eieren . Leuk om te lezen, al die herinneringen die met het luiden van klokken te maken hebben. Ook knap gezien van de kerk in Geldrop- beide kerken zijn gebouwd door dezelfde architect: Weber http://www.rijksmonumenten.nl/monument/16034/sint-brigidakerk/geldrop/

Rini de Groot. zei op 1 december 2013 om 11:05 uur

Wat de nieuwe klokken betreft, in 1949, kom ik op terug met een verhaal.

pastoor R. Aarden zei op 25 september 2018 om 07:55 uur

Carl Weber, geboren te Keulen op 18 oktober 1820, de architect van onder andere de Udense St-Petruskerk, huwde freule Emily Stratford, dochter van een Engelse graaf. In 1849 werd hun dochter geboren. Nog geen Jaar later stierf plotseling Webers vrouw. In het gedenkboek van de Udense parochie St-Petrus' Stoel van Antiochië (100 jaar St-Petrus Uden 1890-1990), staat een 'trouwfoto' van het echtpaar Carl en Emily Weber Stratford. Doordat Emily plotseling stierf besefte Carl dat zij op geen enkele foto prijkte. De fotografie was immers in prille ontwikkeling. Toch wilde hij een huwelijksfoto. Op de foto prijken zij beiden, serieus kijkend, doch met een groot verschil: Emily 'poseerde', met touwtjes om haar arm hoog te houden en stokjes om de ogen geopend te houden, terwijl ze al vier uur dood was....

Mariët BruggemanBHIC zei op 25 september 2018 om 10:13 uur

Oh, wat een bizar verhaal, maar ook wel weer heel liefdevol om nog een foto van je overleden vrouw te willen hebben. Bedankt pastoor Aarden voor het delen van dit verhaal met ons.
Klopt het dat u pastoor van de Heilige Elisabethparochie bent? En heeft u deze pagina en vervolgpagina's al wel eens gezien?
https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/rk-kerken-in-grave

Ellen Brouwers zei op 26 september 2018 om 13:50 uur

Afgelopen zomer, 14 juli 2018, een prachtige rondleiding gehad in de St. Petruskerk door twee gepassioneerde gidsen. Werkelijk een aanrader! Daarna nog een aparte afspraak gemaakt om ook de klokkentoren en de koepel bovenin te bezichtigen. In begin jaren 60 werd inderdaad in opdracht van pastoor de Louw nog het een en ander gerestaureerd. Tijdens de rondleiding werd verteld dat de vlakken, die eerst waren bedekt met (simpele en niet meer te redden) fresco's, werden voorzien van geschilderde baksteentjes. Het verschil tussen de bakstenen en de geschilderde exemplaren is met het blote oog niet te zien. Ook de overige bezoekers konden het niet geloven. De gids vertelde ons dat ze op een gegeven moment een lange ladder erbij hebben gehaald om te voelen of dat de steentjes echt of geschilderd waren. Dat hadden ze niet hoeven te doen want ik kon bevestigen dat het mijn vader was die ze heeft geschilderd destijds :-D. Het was zijn eerste decoratie opdracht. Verder heeft het bezoek nog iets aan het licht gebracht: er zou weinig tot niets over zijn van de door de brand verwoeste kerk. Ja, wel dus: een credens en die staat bij mij in de slaapkamer. Hij stond al bij mijn grootouders in de kamer en wellicht is hij door mijn overgrootvader gekocht in Uden destijds na de verwoesting. Tel hierbij op dat mijn man tijdens de rondleiding ook nog een stukje op het oude kerkorgel mocht spelen omdat zijn oom en vader 40 jaar organist zijn geweest, resp deze kerk en de Erpse kerk, dan kun je je wel voorstellen dat dit een onvergetelijk bezoek is geweest. Ook zonder deze persoonlijke binding is een bezoek meer dan de moeite waard. Afspraken kun je maken met de heer Wim Schigt en mevrouw Margriet Veldhuis: via deze mail: wmschigt@outlook.com
Foto's van de betreffende credens, de steentjes en nog wat bijzonderheden zijn binnenkort te zien via deze link: https://www.hetmaagdenkabinet.nl/ongelooflijk-blog-1/

Mariët BruggemanBHIC zei op 26 september 2018 om 15:33 uur

Jullie hebben, zo te lezen, een hele fijne dag gehad in de St.Petruskerk in Uden. En wat mooi dat je het werk van je vader hebt mogen aanschouwen en dat je zelfs nog een stukje van de oude kerk in je bezit hebt.

Rini de Groot. zei op 26 september 2018 om 21:56 uur

Ellen, jammer kon ik bij de rondleiding niet aansluiten was opdat tijdstip uitgenodigd voor een verjaardag, toch heb ik aanvullende informatie gegeven zag een grote belangstelling.
Had je geen hoogte vrees in de rondgang van de koepel ik zou het nu niet meer durven? In de kerk van Geldrop is die mogelijkheid er niet! Heel jammer dat die prachtige fresco,s niet gerestaureerd zijn, in de voorbereiding van m,n Pl. H. Communie zijn die allemaal bekeken en toegelicht hopelijk de afbeeldingen bewaard. En het orgel daar schreef ik in 2013 het verhaal: ‘Geen wind, geen geluid: de Udense orgelpijp.’
Het hoofdaltaar is al in de vijftiger jaren naar voren geplaatst, (initiatief Pastoor de Louw) in de kerk van Geldrop midden onder de koepel en staan uit alle zijden zitbanken naar het altaar gericht.
En over de kerkbanken schreef ik; ‘Bidden voor de bekering van de heidenen.’
‘De geschilderde baksteentjes’ zijn neem ik aan echt in de Geldropse.
Op het Kerkplein staand kunstwerk is verhaald in ‘Het H. Hartbeeld’.

E. Brouwers zei op 26 september 2018 om 23:17 uur

Hoi Rini,

Prachtige fresco's? Dat was ook mijn eerste gedachte. Ik heb echter tegengestelde geluiden vernomen. Wat ik ervan begrepen heb waren ze in elk geval niet de moeite waard (anders was de keuze denk ik toch wel gemaakt om ze te restaureren) en/of onherstelbaar verweerd. Indien dat het laatste het geval is, dan is de fresco-techniek niet afdoende geweest: de schilderingen waren immers nog geen 60 jaar oud.
Verder was het de wens van pastoor de Louw zelf ook om het stucwerk te voorzien van geschilderde bakstenen, in de lijn van de architect, wier het gebruik van bakstenen het handelsmerk was. Let wel, we hebben het niet over het OVERschilderen van bakstenen maar het imiteren ervan. De pastoor was bijzonder blij met het resultaat dat ze niet van de overige originele bakstenen te waren onderscheiden en kwam wekelijks bij ons thuis op bezoek met pakjes sigaretten als dank.
En nee geen hoogtevrees. Het was een prachtige ervaring. Wat jammer dat u er niet bij kon zijn, maar ik denk dat als er voldoende animo voor is, de gidsen met plezier bereid zijn nog eens zo'n rondleiding te geven. En dank nog voor de aanvulling.

E. Brouwers zei op 26 september 2018 om 23:25 uur

Vergeet ik helemaal pastoor Aarden te bedanken voor zijn mooie anekdote over de huwelijksfoto van Carl Weber. Inderdaad bizar en tevens liefdevol.

Rini de Groot. zei op 1 december 2013 om 11:05 uur

Wat de nieuwe klokken betreft, in 1949, kom ik op terug met een verhaal.

pastoor R. Aarden zei op 28 september 2018 om 12:16 uur

De beschildering in de koepel van de Petrus (Jan Oosterman, 1919) en de muurschilderingen die in de rest van de kerk werden aangebracht (na de koepelbeschildering), zijn geen fresco's. Het zijn secco's. Fresco's worden namelijk op vochtige kalk aangebracht. Een stucadoor moest zóveel stuc aanbrengen, dat de schilder het bij kon houden. Een secco wordt aangebracht op droge kalk of gips. En inderdaad; koud op stenen schilderen was ook een mogelijkheid. In de St-Agathakerk in Boekel hebben tussen oktober 2005 en december 2006, acht vrijwilligers maar liefst negentig vierkante meter secco, in de absis schoongekrabt. Later deden zij vanuit Boekel in Vessem hetzelfde en ondergetekende is nu in de kerk van Asten bezig om vrijwilligers te leren hoe zij hún secco's in de kerk weer kunnen blootleggen... 't Is toch wá! kun je hier ook foto's uploaden? Of hoe werkt dá? Groet uit Grave

Rini de Groot. zei op 1 december 2013 om 11:05 uur

Wat de nieuwe klokken betreft, in 1949, kom ik op terug met een verhaal.

Ellen Brouwers zei op 28 september 2018 om 13:01 uur

Pastoor Aarden: dank voor de correctie. Wat mooi! Het lijkt me erg leuk een keer te komen kijken in Asten.

Mariët BruggemanBHIC zei op 28 september 2018 om 15:16 uur

Ook namens het BHIC bedankt voor uw kundige reactie pastoor Aarden. En foto's mag u opsturen naar info@bhic.nl. We zullen ze dan 'maar wé graag' bij uw reactie plaatsen. :)

pastoor Aarden zei op 28 september 2018 om 15:55 uur

Das prima! Dan zend ik u architect Weber zijn 'huwelijksfoto..'

Marilou NillesenBHIC zei op 2 oktober 2018 om 15:32 uur

Hartelijk dank, pastoor, voor het inzenden! Deze uiterst bijzondere huwelijksfoto staat nu bij uw reactie hierboven.

Rini de Groot. zei op 1 december 2013 om 11:05 uur

Wat de nieuwe klokken betreft, in 1949, kom ik op terug met een verhaal.

Leander Schoormans zei op 17 augustus 2015 om 00:27 uur

Een schande dat de klokken niet meer luiden!!

Bart Daams uit de gem . Lingewaard(over betuwe ) zei op 29 oktober 2017 om 11:48 uur

de viering van zo, 29 okt . op tv gevolgd
aan het eind van de dienst sprak de kapelaan
--naar ik begrepen heb--dat dit de laatste tv uitzending
vanuit deze kerk is geweest ? en vele werden bedankt ?
wat beteken dit ? deze schitterende kerk gaat toch ook niet sluiten ?

Marilou NillesenBHIC zei op 29 oktober 2017 om 13:53 uur

Dat lijkt niet aan de orde, Bart, maar ik vind online wel een krantenbericht waaruit blijkt dat het flink aanpoten is om de bezetting van de parochie rond te krijgen:

https://www.bd.nl/uden/priestertekort-parochie-uden-past-noodgedwongen-…

https://www.bd.nl/uden/parochie-uden-nog-geen-zorgen-over-bezetting~ae9…

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.