Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Op kostschool in Kaatsheuvel en Vught

Internaten

In 1959 ging Ad van Heeswijk naar het seminarie van de Paters van de Heilige Familie. Destijds was dit het Missiehuis St. Antonius in Kaatsheuvel. In 1964 verhuisden de paters en het seminarie naar Vught; hun nieuwe onderkomen daar kreeg de naam de Steffenberg.


Foto 1

Eind jaren vijftig, enkele jaren voor het Tweede Vaticaanse Concilie, was Ad misdienaar in zijn parochie in Waalwijk. De oude katholieke tradities, zoals gregoriaanse zang en de missen die in het Latijn werden opgedragen, spraken tot zijn verbeelding. “Dat vond ik allemaal toch wel heel spannend en heel mooi. Ik dacht: ‘Dat wil ik zelf ook wel doen’”, vertelt hij, “Dat werd dan vrij snel aangezien voor een roeping en zo benoemde je het zelf natuurlijk ook. Dat was het verhaal van die tijd. Je wilde niet zomaar priester worden net zoals je dokter, politieagent of timmerman wilde worden. Als je priester wilde worden was dat een roeping van Onzelieveheer”.

Missiehuis St. Antonius

Zodoende kwam Ad terecht bij het seminarie van het Missiehuis St. Antonius in Kaatsheuvel. De eerste twee jaar dat hij hier zat, had de opleiding nog geen rijkserkenning. Veel pater-docenten waren al wel bezig om hun bevoegdheid te halen. “We hadden in de eerste twee jaar Frans en biologie, allebei van een pater die voor dat vak niet bevoegd was”, zegt Ad, “maar de andere leraren hadden intussen allemaal wel hun onderwijsbevoegdheid gehaald”. De meeste pater-leraren gaven goed les, maar enkelen maakten duidelijk dat docent zijn niet hun eerste keuze was. “Zo een enkele keer zei iemand: ‘Nou jongens, kijk ik doe dit nu wel, maar ik had veel liever in de missie gezeten’”.


Foto 2

Over het algemeen waren de Paters van de Heilige Familie dus geen slechte docenten, maar pedagogisch waren ze niet heel sterk volgens Ad. “Dat die paters goede leraren waren is natuurlijk wat anders dan dat ze goede ‘vervangende ouders’ waren. Ik denk dat die paters daar niet echt goed voor waren opgeleid. Met name met emotionele toestanden wisten ze vaak maar heel weinig weg. Niet uit kwaadwillendheid of wat dan ook, maar gewoon omdat ze daar niet echt op voorbereid waren”, vertelt Ad. “Sommigen hadden het wel in zich en daar kon je dan ook bij terecht, maar goed, er zaten bij voorbeeld in mijn eerste jaar 134 leerlingen intern in Kaatsheuvel. Om al die jongens te geven wat ze nodig hadden, pedagogisch, emotioneel, sociaal enz., daar hadden ze gewoon ook niet genoeg mensen voor in huis”.

Vanaf het derde jaar reisden Ad en zijn mede-seminaristen elke dag met de bus naar Vught omdat de school samen ging met de school van Sparrendaal. Het Xaveriuscollege, zoals deze school heette, werd niet alleen door internen van deze twee seminaries bezocht, maar ook door externe leerlingen. “Die eerste twee jaar dat ik nog les kreeg in Kaatsheuvel sloten prima aan op dat onderwijs dat in Vught gegeven werd”, zegt Ad.

De Steffenberg

In 1964 gingen de leerlingen van het Missiehuis St. Antonius over naar Vught en werd de naam veranderd in kleinseminarie de Steffenberg. Het nieuwe pand was een grote verbetering tegenover het oude. “In Kaatsheuvel sliepen we bijvoorbeeld op grote slaapzalen in wat dan een cel genoemd werd: een hokje met daarvoor een gordijn waar een bed, een nachtkastje en een kast stonden. In de Steffenberg hadden we allemaal eigen kamertjes. Niet groot, maar wel echte kamertjes met een deur. Dat was natuurlijk een gloednieuw gebouw, dus was met van alles rekening gehouden. We hadden een heel grote sportzaal, die ook gebruikt werd als filmzaal en theaterzaal voor de toneelstukken die we opvoerden. Er waren ook een aparte leeszaal en studiezaal. Voor wat wij gewend waren, was dat aardige luxe”.


Foto 3

Ad heeft altijd het idee gehad dat de paters van de Heilige Familie in deze tijd een beetje liberaler waren dan de paters van Scheut van Sparrendaal. “Onze paters droegen eerder een burgermanskostuum in plaats van de soutane, de toog. Ze verruilden het priesterboordje ook eerder voor een stropdas”, vertelt hij, “en toen wij terugkwamen van kerstvakantie in januari 1965 kregen wij te horen dat we voortaan niet meer elke dag naar de mis hoefden. Tot dan toe was dat, zeker in seminaries denk ik, volkomen ondenkbaar. Elke dag naar de mis, dat hoorde er gewoon bij”.

Na het eindexamen ging Ad naar Nijmegen om daar psychologie te studeren, en een jaar later deed een bevriende oud-klasgenoot van hem hetzelfde. De twee zijn nog altijd goed bevriend. Ook spreekt hij nog wel eens andere oud-bekenden van zijn seminarietijd. “Er is niemand meer in de missie beland”, zegt hij, “van onze eindexamengroep is later, veel later in zijn leven, één persoon tot diaken gewijd. De rest is een heel andere kant uitgegaan. Sommigen in de hulpverlening, maar anderen zijn een heel andere kant uit gegaan”.

Foto's:

  1. 1. Een aantal leerlingen van het Missiehuis die na de schooldag in de bus stappen om terug te gaan naar Kaatsheuvel. Voor de dagelijkse busreis naar Vught was de firma Mulders-Sars ('Musa') uit Waalwijk ingehuurd (oktober 1961). Foto mogelijk gemaakt door Pater Frits Bakker en met dank aan Ad van Heeswijk.
  2. 2. Het toneelstuk 'Le Bourgeois-Gentilhomme' (De burger-edelman) van J.B. Molière werd op 13 en 20 oktober 1962 opgevoerd in het Missiehuis St Antonius te Kaatsheuvel. De jongen links is Ko Bakker, als Covielle, de knecht van Cléonte. Rechts Ad van Heeswijk als Cléonte, de minnaar van de dochter van de hoofdpersoon Monsieur Jourdain. Foto mogelijk gemaakt door Pater Frits Bakker en met dank aan Ad van Heeswijk.
  3. 3. De Steffenberg in Vught (1964) Collectie BHIC ()
9

Reacties (9)

giel van hooff zei op 16 april 2021 om 13:56 uur

Potdorie ook een andere oude bekende heeft het verhaal van zijn seminarieverleden op de site van het BHIC weten te plaatsen. Ad kende ik dus van school, hij zat op Steffenberg, ik op/in Sparrendaal. Of er veel samen gedaan werd? Ik twijfel. Hun gebouw was natuurlijk veel moderner maar minder gezellig, vond ik. De nieuwe leerkrachten die via Steffenberg bij het Xaverius college kwamen, gaven hun strafwerk in hun eigen gebouw, zodoende kwam ik er wel.
En Ad trof ik weer eens in Nijmegen toen ik kraker was vlakbij zijn huuradres. En toch ook van de lagere school?

Thijs de LeeuwBHIC zei op 20 april 2021 om 11:19 uur

Hoi Giel, leuk om weer van je te horen. Steeds meer oud-leerlingen vinden elkaar terug op de internatensite. Mocht je zo'n aparte pagina voor jouw kostschoolverhalen ook leuk vinden, dan geef maar een seintje. Je hebt al best wat herinneringen en foto's gedeeld dus als je een aparte pagina wilt, of nog meer herinneringen wilt delen, dan hoor ik het heel graag! We kunnen hierover mailen als je wilt.

Ad van Heeswijk zei op 21 mei 2021 om 23:02 uur

@Giel van Hooff: Beste Giel, ik vraag me af of je me misschien verwart met iemand anders. Dat ik me jou niet herinner ligt ongetwijfeld aan mijn geheugen, al geloof ik niet dat we op 't Xaverius ooit in dezelfde klas hebben gezeten. Van krakers vlakbij een van mijn Nijmeegse kameradressen herinner ik me ook niets, en ik dacht eigenlijk dat de kraakbeweging in Nijmegen vooral in de jaren na mijn afstuderen in 1974 erg actief was. En de lagere school? Heb jij dan op de St Clemensschool in Baardwijk gezeten?

Peter Schramade zei op 10 januari 2023 om 22:02 uur

Ik heb van het Xaveriuscollege de leerlingenlijst van schooljaar 1965-1966 voor mijn neus liggen. Daarin staat Sparrendaler Giel van Hooff vermeld als leerling van 2c, Steffenberger Ad van Heeswijk als leerling van 6a.

giel van hooff zei op 10 januari 2023 om 22:57 uur

@ad van heeswijk Ik ben duidelijk in de war met een naamgenoot, die dus ook nog een NIjmeegs studieverleden heeft. Maar geen Baardwijk en duidelijk toch enige jaren verschil: dank aan Peter Schramade voor de informatie

Peter schramade zei op 11 januari 2023 om 12:41 uur

Beste Giel, dank voor je reactie. Vergeleken met wat ik zoal tegenkom aan reconstructies van herinneringen, in mijn onderzoek naar het kleinseminarie vd paters van de Heilige Familie, is jouw vergissing maar een niemandalletje. Ik ben dan ook al enige tijd van alles aan het lezen over 'oral history' en de werking van het geheugen, van Alessandro Portelli tot Douwe Draaisma. Eea van wat het geheugen met ons doet, en van wat wij met ons geheugen doen, wordt bij wijze van spreken een aparte verhaallijn in mijn boek.

Piet van Tol zei op 4 juni 2023 om 10:49 uur

Ik was daar roeping leerling , zoals dat toen heette . 1955 1960 .
En wil duidelijk mijn dankbaarheid en respect getuigen aan de paters en broeders en leiding van toen . Deze mensen hebben werkelijk hun bestens gedaan .
En ik heb beste en dankbare herinneringen aan die periode en aan deze mensen . Die tijd was een tijd van de wende , zo is het nu een maal.
Dank voor de mooie tijd en uw eindeloos geduld Dank voor de klassieke opleiding , bewustzijn en waarden .

P.W.J. Schramade zei op 20 juni 2023 om 14:03 uur

Ivm mijn onderzoek kom ik graag in contact met oud-Katwijker Piet van Tol.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 27 juni 2023 om 14:52 uur

@P.W.J. Schramade: ik heb Piet van Tol per mail hiervan op de hoogte gebracht. Wordt vervolgd...

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.