Nou, de eerste opmerking was tot mijn verbazing al reden om iedereen te doen lachen. Op de vraag van broeder Giovanni: "Wie kent er een spreekwoord?", antwoordde ik in het West-Friese dialect: "Ut hong an un zaaie draadje." Tja, zo leer je snel je dialect af… Als ik later in Alkmaar in de bus stapte naar Noord-Scharwoude en mensen West-Fries hoorde praten, dacht ik steeds aan dit moment terug.

Langzaam drong het tot me door waar ik in beland was. Momenten van eenzaamheid en heimwee, van blijdschap en trots, kon je met niemand delen. Teleurstellingen over een minder behaald cijfer, een schaafwond opgelopen bij het voetballen, een zeurende kies, een ruzietje met een andere jongen, alles moest je zelf verwerken. De zelf herwonnen kracht om door te gaan, sterker terug te komen, leren incasseren en relativeren, zou me voor de rest van mijn leven vormen.

Het jaar 1961 bleek een bijzonder jaar te zijn. De congregatie, gesticht door vader Wolfram, bestond 50 jaar. Het internaat Saint Louis verderop in het dorp bestond al langer. Destijds had broeder Wolfram op het internaat van Saint Louis aan de jongens gevraagd wie er broeder wilde worden. Dat waren er 12, net 12 apostelen. Die trokken als eersten naar het juvenaatsgebouw. Dit gebouw werd later te klein om iedereen in te huisvesten en de juvenisten schoven door naar het gebouw ernaast: het groot juvenaat. En nu gingen wij voor het jubileum met alle juvenisten op de foto.

Alle dagen verliepen volgens eerder genoemd vast schema. Bijzonder waren daarom de recreatiemomenten op de vrije middagen. Aan het prikbord hingen schema’s van dam-en schaakcompetities, biljarten, tafeltennis, stratego etc. Voetbal op het veldje deden we in kleine groepen, daarvoor kozen we uit de grote kist bijeen horende voetbalschoenen met stalen neuzen en uit een andere kist gekleurde shirtjes. De zweetlucht was niet te harden.

Naast sporten werden we aangespoord creatief te zijn. Broeder Leonides was erg technisch en leerde belangstellenden solderen en van alles over sleepcontacten, foto-elektrische cellen etc. Zo bouwden we eens een toren met zelfgemaakte vliegtuigjes die bommetjes konden afwerpen. We haalden er zelfs op T.V. het jeugdprogramma De Verrekijker mee. Dat was voor broeder Ludwinus aanleiding een TV aan te schaffen. Heel soms mocht die ’s avonds even aan. De hele week keken we dan uit naar de TV-serie: Spook van het Louvre. Op de radio volgden we de voetbaluitslagen en dan wist je door het gejuich wie er uit Amsterdam, Rotterdam, Tilburg enz. kwamen.

Broeder Martinianus leerde ons hout bewerken. Lijm werd gemaakt door kapotte pingpongballetjes op te lossen in aceton en door beendermeel te koken. We leerden zo ook zuinig te zijn. Ons zakgeld stond gestald bij broeder Ludwinus, die bedenkelijk keek als je een paar dubbeltjes vroeg voor snoep of een postzegel.

Een brief was het enige contact met thuis. Je keek er verlangend naar uit als de post uitgedeeld werd. De postzegel was soms niet erg bestempeld en met een mesje kon de inkt er dan afgeschraapt worden voor hergebruik… Moeder noemde me soms ook Johan en schreef die naam dan op de envelop. Vandaar dat enkelen me ook Johan gingen noemen. Ik liet dat maar zo. 

Echt arm waren de zwervers die elke dag in de tuin wachtten om binnengelaten te worden. Wij jonge kinderen hadden volgens een schema ook armendienst. Na het middageten moest je er dan op toezien hoe deze mensen in een klein zijkamertje de resten van het middagmaal toegeschoven kregen. Alleen een vork werd verstrekt, een mes mocht niet. Op mijn netvlies staan nog het gezicht van een zigeunermoeder met haar dochtertje die me in hun uitzichtloze situatie dankbaar aanstaarden, terwijl ze met een vork in de hand hun bord leegaten. En de tandeloze oude man die me toefluisterde: vraag aan den broeder of hij komt, ik wil wat ondergoed. Tegenstellingen waren er ook met Sinterklaas. Na de avondstudie stonden op je plaats aan tafel de pakjes van thuis. De een kreeg een fototoestel, de ander een stel nieuwe sokken, een boek of speldoos. En broeder Ludwinus drong er dan op aan om iets uit je doos aan arme mensen te doneren. Daar ging mijn chocoladeletter… En gedachten waren daarna bij thuis, hoe gezellig zou het daar zijn?

Vlak voor het ontbijt vroeg broeder Ludwinus herhaaldelijk aandacht voor een korte mededeling. En zo hoorde ik: "Gisteravond zijn Eef Verburg en Dick Ploeg naar huis vertrokken." En dan wist je, die zie ik nooit meer terug. Met een kille mededeling was je zo vaak opeens je maatje aan tafel, de jongen naast je in de klas kwijt. Gisteren nog speelden we in het orkestje, zat hij naast je in de studiezaal, speelden we stratego. Even was het stil aan tafel, een enkeling snikte. Iedereen wist dat degene die was vertrokken geworsteld had met dat besluit. Hoe zou dat thuis vallen? Hoe...? maar al gauw ging het leven verder. Vele malen zou broeder Ludwinus nog even aandacht vragen. Na mijn 8 jaren Brabant zouden vrijwel alle gezichten van de 50-jaarfoto verdwijnen...

Het waren ook de jaren dat je van de ene op de andere dag knaapje af was en een man was geworden. Wat? Hoe? Voorlichting was er niet en iedereen had dat op zijn eigen manier een plaats moeten geven.

Broeder Clementinus leerde ons elke morgen zingen. Thuis was ik enkele jaren koorknaap geweest en nu kon ik mij uitleven. In de kapel klonken de meerstemmige jongensstemmen fantastisch. Ave Maria 4-stemmig. We oefenden ook jaarlijks een musical voor de ouderavond. Eddie Gantevoort kon al goed piano spelen en begeleidde ons daarbij. Broeder Giovanni had de leiding bij het maken van prachtige decors.

Naast verplicht zingen, mocht je ook op muziekles. Broeder Angelo gaf piano- en les blaasinstrumenten. Zo leerde ik er de bariton bespelen en blaas nu nog in de fanfare.

Het leven was zo gek nog niet. Uit de radio klonk de eerste muziek van The Beatles. En Johnny Hallyday zong Pour moi la vie va commencer. Door de Franse les kon ik het vertalen: mijn leven was begonnen en hoe verder?

Elke week verlieten we het juvenaatterrein om naar de douchecabines van het badhuis van Saint Louis te gaan. Onderweg een appeltje jatten in de boomgaard bij de vijver of tamme kastanjes plukken. Harry Voogd had op zekere dag een Solex gekregen. Groot nieuws! Ik was er helemaal weg van. Een brommer wilde ik ook wel en in de grote vakantie zou ik er thuis voor gaan werken. Die brommer kwam er. Wat was ik er trots op, een oude RAP Imperial en door geldgebrek leerde ik mezelf veel techniek aan. Het gaf me het gevoel dat ik op elk moment naar huis kon rijden! En ik beloofde mezelf: Ooit rij ik op de brommer terug naar Noord-Holland.

Op het juvenaat zelf deden we het schriftelijk examen en het mondeling in Breda. Dankzij broeder Fulgentius, Duits, Giovanni, Engels, Boudewijn, Frans, Clementinus, natuurkunde, etc. slaagde iedereen. Broeder Erik gaf wiskunde, hij stichtte ook de sterrenwacht op Saint Louis en gaf onder het pseudoniem Bruno Ernst o.a. het blad Archimedes uit. Berucht was zijn hondje Findo.

Bij het juvenaat werd een nieuwe kapel gebouwd op het vertrouwde voetbalveldje en een toren op de plaats van het Mariamonumentje naast de speelplaats.

Lees ook de andere delen