Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Het zilveren feesttij. 25 jaar St. Antoniuskerk

Jarenlang was de Antonius van Paduakerk in Roosendaal zeer bepalend voor de Skyline van Roosendaal. In 1904 werd het karakteristieke gebouw ingewijd en bij het vijfentwintigjarig jubileum werd de parochiegeschiedenis uitgebreid uit de doeken gedaan in de krant De Grondwet.

Bron: De Grondwet van 27 april 1929
Bron: De Grondwet van 27 april 1929

Begin 20e eeuw groeide Roosendaal. Waar thans de Brugstraat loopt, lag een aardweg, met aan weerszij braakliggende gronden, waar lage armenhuisjes stonden, de gemeente haar vuilnisbelt had en de inwoners hun ongerief deponeerden, zo schreef de journalist. Juist daar kwam een nieuwe stadswijk en die had natuurlijk een parochie nodig, zo besloot bisschop Leyten van Breda in 1902. Daarmee kwam de tweede parochie in de stad tot stand.

Aanvankelijk was er in de wijk alleen een kapel, gesticht door A. van Gilse, met daarin een beeldje van O.L. Vrouw der Zeven Smarten. Maar daar kwam nu verandering in. De Nieuwe Kerk, zoals hij in de volksmond ging heten, werd ontworpen door H.J. Vergouwen en gebouwd door aannemer M. Bakkeren uit Princenhage. Op 14 juni 1903 mocht bouwpastoor C. Luykx feestelijk de eerste steen leggen.

Foto: bouwpastoor Luykx (bron: De Grondwet)
Foto: bouwpastoor Luykx (bron: De Grondwet)

Op 26 april 1904 werd de kerk ingewijd door de Bredase bisschop. Vanaf de parochiegrens aan de Boomgaardstraat tot aan de kerk waren er erebogen en guirlandes aangebracht. Daags daarna was het groot feest, met een optocht van ‘maagdekens’, Harmonie De Unie, Harmonie Vlijt en Volharding, het Sint-Antoniusgilde, rijtuigen met de feestcommissie, de pastoor, het kerkbestuur. Er waren toespraken en muziek op het voorplein van de kerk en natuurlijk een H. Mis.

Toch was de kerk eigenlijk niet afgebouwd. Het priesterkoor was eenvoudiger uitgevoerd, de middenbeuk nog niet op lengte en de zij-altaren waren niet als kapellen uitgevoerd. Dit allemaal als voorlopige oplossing, maar na 25 jaar was daarin nog niet veel veranderd.

Wel was op 19 november 1904 het kerkorgel in gebruik genomen. Dat was aangekocht van de Sint-Dionysiuskerk in Tilburg en gerestaureerd en geplaatst door orgelbouwer Jules Geurts uit Berchem bij Antwerpen.

Foto: pastoor J. Bogers (bron: De Grondwet van 27 april 1929)
Foto: pastoor J. Bogers (bron: De Grondwet)

Een dieptepunt was in 1914 het plotselinge overlijden van pastoor Luykx; hij werd dood gevonden in zijn bed. Opvolger J. Bogers kreeg het niet gemakkelijk. Later dat jaar brak de oorlog uit en werd Roosendaal overspoeld door vluchtelingen uit België. Een aantal van hen vond in de kerk tijdelijk onderdak. Met de komst van vreemdelingen en ingekwartierde militairen dreigde zedenverwildering en ongewenste godsdienstige toestanden. Maar de nieuwe pastoor en zijn kapelaans wisten de parochianen veilig door deze moeilijke tijden te loodsen.

Foto: Patronaat in aanbouw (bron: De Grondwet)
Foto: Patronaat in aanbouw (bron: De Grondwet)

De parochie floreerde. Na de gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs werd de openbare school in de wijk werd omgezet in een RK jongensschool. De meisjes kregen al onderwijs van de nonnen, dus dat was al geregeld. En kapelaan Smet bezorgde de parochie een eigen patronaatsgebouw.

Ook de kerk werd verder verfraaid. Zo werden de houten Maria- en Antoniusaltaren vervangen door stenen exemplaren, de votiefkapel achter in de kerk ingericht en het priesterkoor kreeg, naast het hoogaltaar, nog fraaie versieringen. Pastoor Bogers kreeg van de parochianen een preekstoel bij gelegenheid van zijn 40-jarig priesterschap. En bij het jubileum schonken zij drie gebrandschilderde ramen voor het hoogaltaar.

Foto: de Antoniuskerk (bron: De Grondwet)
Foto: de Antoniuskerk (bron: De Grondwet)

Tot 1970 heeft de kerk als parochiekerk gediend. Maar toen is hij gesloten en zeven jaar later gesloopt. Het Rijke Roomse Leven was voorbij.

Bron: De Grondwet van 27 april 1929.

Met dank aan Alexander Gieben

4

Reacties (4)

Erik Rijnart zei op 9 december 2021 om 20:44 uur

Wonende in de Groenstraat, en vanaf de Spoorstraat juist voor het Christinaplein (heet eerdere Marijkeplein) behoorden we met ons gezin - nog nipt - tot de Antoniusparochie. Mijn hele leven jaloers gebleven op mijn zusje, welke in 1966 in de Antoniuskerk werd gedoopt, terwijl ik in ' 64 in de kapel van het Charitas Ziekenhuis werd gedoopt. Maar ja, je draait het niet terug. De Antoniuskerk was een imposante kerk. Na de sluiting werden er in ' 72 of '73 kinderspeel-fuiven georganiseerd. Zus en ik waren daar steeds bij. Dan volgde een periode van leegstand en in 1977 restte onze parochiekerk de slopershamer. ..Was nog een hachelijke gebeurtenis, die toren neerhalen. Slopers zaagden de steunbalken in de toren bijkans geheel door, maar lieten nog een flinterdun stukje balk over. Vervolgens werd met een lier, bevestigd aan een bulldozer beneden in de Hofstraat, er gepoogd om de torenspits gewoon omver te trekken, hetgeen ook na wat sjorren lukte. Met een oorverdovend lawaai maar vooral met een oogverblindende stofwolk kwam de torenspits neer en verpulverde hierbij deels. Was erbij want was in de paasvacantie van 1977 en weet mij deze tijd goed te herinneren want was in de periode dat ik bij de fraters van Borculo zat en voor de paasvacantie thuis bij ouders was. Vanaf dan werd ons huisgezin ' gevoegd' bij de H. Hartparochie. Life would never be the same..

Marilou NillesenBHIC zei op 10 december 2021 om 14:24 uur

Dag Erik, bedankt voor je mooie reactie. Ik kan me voorstellen dat dat een bijzonder imposante gebeurtenis moet zijn geweest om te zien. Vond je het ook verdrietig om te zien, of staat je dat niet meer zo bij?

Hans de Jong zei op 2 februari 2022 om 22:01 uur

Ik vraag me af of de sloop in de Paasvakantie van 1977 plaats vond. Volgens mij in het najaar van 1977z

Erik Rijnart zei op 3 februari 2022 om 00:00 uur

Nu ja, was het in de herfstvacantie in '77..geloof het maar zo. Of ik het triest vond? Nou ja, heb mijn hele leven zowat bij de radio gewerkt, en liep destijds - al gadeslaande hoe onze kerk naar de gallemiezen werd geholpen - dus met een oorplugje - verbonden aan een transistorradiootje. De radio, en dat zal Mi Amigo of destijds Del Mare zijn geweest, speelde twee liedjes (nu ja, men speelde wel meer liedjes als er teminste geen generatorstoring aan boord optrad of de stookolie op was) maar Roller Ball van Champaign (nee niet Champagne..was een groep uit de USA welke de rechten had) en ook (What's the) Name of the game van Abba werden juist platgespeeld en zetten mij dan ook aan het denken..is dit ons voorland..dat de kerken zullen sneuvelen als ware het een bowlingbaan..klets! ..weer zoveel pionnen.. En waar moe(s)t dit alles heen?! De rest is geschiedenis, zoals je dat zegt. Ook mijn verbindtenis met de RKK is passé, want kerk thans bij de GerGem. Hoge torens hebben ze daar niet want 'hemelbestorming'. Maar de nostalgie en de pijn van alle teloorgang blijft. En de Antonius, hoewel de fraaiste kerk van R'daal, was niet alleen in dier vergankelijkheid..de 'Kiskeskerk' (weet je welke kerk ik bedoel?), de Fatima..okay die staat er nog wel, en HHart, staat er ook nog. Ja was er ontzettend verdrietig over, want droomde destijds nog van een loopbaan als pastoor en de sloop van de Antoniuskerk heeft er mede tot geleid dat het niks is geworden met pastoor worden..ben dus Spreker (op de radio) geworden ipv Preker.. THNX 4 reply.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.