Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De H. Bernadettekerk in Spoordonk

RK kerken

Spoordonk telde aan het einde van de negentiende eeuw slechts enkele honderden zielen. Toch vroegen de inwoners van het gehucht de bisschop om een eigen pastoor en een eigen kerk.

Foto: BHIC / Paul Huismans, 2014Pas in 1934 was het zo ver: Spoordonk werd een zelfstandige parochie en kapelaan Jan van Gestel uit Oirschot werd bouwpastoor. En bouwen deed hij! In 1936 werd de kerk ingewijd en drie jaar later kreeg Spoordonk dankzij de inspanningen van de pastoor een eigen lagere school. Ook richtte hij een groot aantal verenigingen op: de vereniging van de Heilige Familie voor mannen en een vrouwencongregatie, het Genootschap tot Voortplanting van het Geloof, het Genootschap van de heilige Kindsheid, het Sint Petrus Liefdewerk, de Broederschap van de heilige Rozenkrans, de Mariavereniging en de Retraitepenning, het Universiteitscomité, het Liefdewerk voor Arme Kerken, het Genootschap Hereniging der kerken, en het Apostolaat des gebeds.

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen daar nog eens een voetbalclub, de fanfare, buurtverenigingen en de korfbalclub bij. Allemaal met het predikaat ‘R.K.’ Spoordonk werd bovendien een bedevaartsoord: uit de wijde omgeving kwamen in de paastijd pelgrims ter ere van de H. Bernadette naar het dorp.

De meeste van die verenigingen zijn alweer verdwenen of hebben hun katholieke signatuur afgelegd. De verering van de H. Bernadette liep na het overlijden, in 1956, van pastoor Van Gestel snel terug.

Interieur van de Bernadettekerk (foto: G. Barbiers, 2001. Bron: Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 339.557)Maar de kerk bestaat nog steeds en zal ook blijven bestaan, als rijksmonument. Dat lijkt vreemd, want Spoordonk heeft een eenvoudige dorpskerk. Maar dat is juist een van de argumenten waarop de kerk op de monumentenlijst is geplaatst. Het is een mooi voorbeeld van een traditionalistische volkskerk. Van buiten heeft ze elementen die verwijzen naar de Brabantse gotiek en de toren verwijst naar die van Oirschot, de ‘moederparochie’ van Spoordonk. Bovendien heeft de architect, A.J.M. Rats, goed rekening gehouden met het karakter van het dorp, zodat de kerk een fraai ensemble vormt met de rest van het dorp. Ook het interieur heeft grote cultuurhistorische waarde. Pastoor Van Gestel heeft met zijn kerk een blijvend stempel op Spoordonk gedrukt.

Volgens plannen van het bisdom ’s-Hertogenbosch zal deze kerk echter op termijn worden gesloten. Parochie, gemeentebestuur en inwoners  onderzoeken of van het gebouw een multifunctionele accommodatie voor het dorp kan worden gemaakt. Dan kan er worden gesport en kunnen er culturele activiteiten worden georganiseerd. En wellicht ook nog kerkdiensten...

Pastoor Van Gestel (foto: collectie Regionaal Historisch Centrum Eindhoven)

Welke herinneringen heb jij nog aan de pastoor of de kapelaans van de Bernadettekerk? Aan de bouwpastoor Jan van Gestel bijvoorbeeld, die met ingang van 1936 de parochianen bediende en dat tot aan zijn overlijden in 1956. Of  aan zijn zes jaar jongere broer H.J. van Gestel, die hem dat jaar opvolgde.

Op een van de foto's zien we pastoor Van Gestel tijdens de inwijding van de Bernadettekerk op 27 september 1936, in het gezelschap van bisschop Mgr. A. Diepen en burgemeester Janssen.

Foto's

  • De H. Bernadettekerk. Foto: BHIC / Paul Huismans, 2014
  • Interieur van de Bernadettekerk. Foto: G. Barbiers, 2001, bron: Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, nr. 339.557
  • Bouwpastoor Jan van Gestel. Foto: Fotopersbureau Het Zuiden, bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, nr. 22117
3

Reacties (3)

Frank van den Hoven zei op 4 oktober 2019 om 05:09 uur

Aanvulling: op 8 juni 2019 is hier de laatste kerkdienst gehouden. Sindsdien wordt er door vele dorpelingen voortvarend gewerkt aan de herbestemming tot een prachtig multifunctioneel dorpshuis. De actuele ontwikkelingen omtrent kerk en dorpshuis heb ik samengevat op mijn pagina van Spoordonk https://www.plaatsengids.nl/spoordonk , in resp. de hoofdstukken Bezienswaardigheden en Links > Dorpshuis.

Ronald Damen zei op 2 februari 2021 om 17:22 uur

Zijn er ook object- en detailfoto's gemaakt. Ik zie hierboven alleen een wazige interieurfoto. Ik ben zelf bezig met een fotografieproject waarbij per kerk tussen de 3000 en 5000 foto's worden gemaakt van het exterieur, interieur, alle objecten en details. Ik maak ook video-opnames, 360o foto's en neem interviews op film af met mwns3nndie in net gebouw gewerkt hebben en er naar de eredienst gingen. Mijn doel is om zoveel mogelijk materiaal te verzamelen voor de toekomst. Iedereen kan en mag het materiaal gebruiken. Mogelijk zijn de makers van deze pagina geïnteresseerd om het totale materiaal mee op te slaan. Tot nu toe wil men alleen de mooiste foto's uitselecteren. Mijn project gaat het in de toekomst mogelijk maken om het volledige gebouw en het oorspronkelijke te bestuderen.

Paul HuismansBHIC zei op 3 februari 2021 om 11:35 uur

Beste Ronald. We zijn bij het BHIC bezig om de webpagina's waar nodig meer aan te passen aan de tegenwoordige apparatuur waarmee deze pagina's worden bekeken. Zoals je kunt zien heb ik dat voor het verhaal hierboven zojuist meteen maar even gedaan. Daardoor worden de foto's al beter. Meer foto's van deze kerk (en andere) zijn o.a. te vinden in de beeldbank van het BHICbeeldbank van het BHIC, die van het RHC Eindhoven en die van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Op Reliwiki.nl zie ik voor wat betreft het interieur alleen een foto uit de RCE-collectie.
Je aanbod voor beelden van diverse kerken klinkt boeiend. Ik zal die doorgeven aan de collega's bij het BHIC die daarover gaan.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.