Volgens informatie zijn de banken in de kerk niet meer de oorspronkelijke. In de jaren 1950 - 1960 zouden ze verwijderd zijn en later weer vervangen door de huidige. Wie weet meer?

Goede vraag, A. Angenent! Ik durf het zo niet te zeggen maar mogelijk dat mijn collega's van Stadsarchief Oss hier wel het antwoord op hebben? Ik ga het in ieder geval vragen.

Ik heb even wat speurwerk gedaan met de bronnen die hier in het Stadsarchief Oss beschikbaar zijn (oude kranten, jubileumboeken e.d.) maar niets kunnen vinden over het vervangen van de kerkbanken in de jaren 50. Het interieur van de Grote Kerk is destijds wel onder handen genomen, maar dat betrof vooral schilderwerk. Stadsgids Jan Ulijn weet zich nog wel te herinneren dat in de zijbeuken vroeger losse stoelen stonden en dat die ergens, een aantal jaren na de Tweede Wereldoorlog zijn vervangen door vaste kerkbanken. Maar de zitplaatsen in het centrale deel van de kerk zijn toen volgens hem niet onder handen genomen. Pas bij een grote restauratie in de jaren 1980-1982, toen het grijze schilderwerk uit de jaren 50 weer ongedaan werd gemaakt, zijn ook de kerkbanken in het centrale deel definitief vervangen. Althans, dat is de informatie die ik tot nu toe heb kunnen halen uit de in het Stadsarchief aanwezige bronnen en de herinneringen van enkele betrokkenen.

N.a.v. de vraag over de kerkbanken in de Grote Kerk in Oss: volgens mij zijn de kerkbanken twee keer vervangen na de oorlog.
Ik heb kort wat onderzoek gedaan en daaruit blijkt inderdaad dat in de jaren 1980-1982 tijdens een flinke restauratie de kerkbanken zijn vervangen. Dat de kerkbanken van nu niet meer de oorspronkelijke zijn en dat er een ander interieur in de kerk is geweest, zoals door A. Angenent gesteld, klopt helemaal. Dit alles valt ook op te maken uit, bijvoorbeeld:

Agnes Biljouw, ‘De Grote Kerk in Oss’, in: "Tussentijds, uitgave van De Werkende Mens, historische kring voor Oss en omgeving" jrg. 3 nr. 2 (1997) 18-21.

Gerard Ulijn, "150 jaar Grote Kerk (1859-2009)"

Maar we vinden nog wat meer info, op blz. 72-73 van het onderstaande boek, echter in het hoofdstuk voorafgaand aan dat over de architectuurgeschiedenis, dus wel een beetje verborgen:

John van Zuilen, Piet Hagenaars en Henk Buijks, De kerk in het centrum. Kerkelijk leven rondom de Grote Kerk van Oss in de 19e en 20e eeuw (Jan Cunencentrum Oss 1982).

Op de genoemde pagina lezen we dat het kerkinterieur in 1962 werd veranderd en aangepast aan de nieuwe eisen van de liturgie. (Context: het Tweede Vaticaans Concilie, 1962-1965, o.a. een volkskerk als ideaal, de pastoor met zijn gezicht naar het 'kerkvolk' in plaats van naar het altaar, de mis in de volkstaal... wat gevolgen had voor kerkinterieurs overal ter wereld.) De Grote Kerk te Oss werd in 1962 hoe dan ook geheel van nieuwe banken voorzien, lezen we in het genoemde boek. Dit gebeurde onder leiding van architect J.A. de Reus. De banken waren van de Firma Wageman uit Roggel (Limburg).

In hetzelfde boek, p. 23, lezen we dat ook in 1873 werd besloten om de kerkbanken te vervangen. Dat zullen de banken zijn geweest, die in 1962 werden vervangen.

Ook heb ik nog gezocht naar interieurfoto’s van de Grote Kerk in de bhic-beeldbank, ter vergelijking van de oude en de nieuwe kerkbanken. Op deze foto…

https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/4fdbae52-45f9-11e3-8ad…

…zien we oudere kerkbanken dan die begin jaren tachtig werden geplaatst. Volgens een commentaar op deze foto dateren de banken van ná het grijs schilderen van het interieur in 1955-1956. Het zijn neogotische kerkbanken, wat de foto ouder maakt dan bijvoorbeeld deze...

https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/f35f7490-45fa-11e3-a45…

Helaas ontbreekt bij beide foto’s een datum. Maar aan de hand van het bovengenoemde literatuuronderzoek kan worden geconcludeerd dat de eerste foto, die van de neogotische banken, ergens tussen 1956 en 1962 moet zijn genomen.

Het kan dus zo zijn, dat de kerkbanken tussen 1962 en 1982 nog vaker zijn vervangen. Als ik meer te weten kom, horen jullie het hier : )

Hartelijke groeten,

Nog een kleine correctie van mijn bovenstaande reactie: van die tweede foto van het kerkinterieur weten we de datum wèl: 5-10-1988.

Voor wie er in geïnteresseerd is, ik heb nog 'n stukje knielbank van de Grote Kerk uit de periode 1980 tot 1982.

Goh, bijzonder Paul, zijn de banken daarna vervangen of is er een andere reden dat je dit hebt?

De banken zijn in de periode 1980 tot 1982 opnieuw geplaatst door Bouwbedrijf Berghege. Er bleven reststukken over, die gingen mee naar de werf van Berghege. Daar heb ik ze meegenomen voor de open haard, als die dan aan was zei oma "je kreeg altijd pijn aan je knieën, maar nou heb je er tenminste plezier van".
Die reststukken waren echt al heel oud. Maar van welke tijd weet ik niet. Vandaar dat ik mijn stukje knielbank aanbied, dan kan degene die dat wil het bekijken en vergelijken.

Haha, ik moet wel lachen om de opmerking van je oma - en ik begrijp haar ook wel ;)

Volgens mij heb je duidelijk gemaakt waarover het gaat. Mochten er belangstellenden zijn, dan kunnen ze hieronder een berichtje achterlaten en zullen we jullie achter de schermen met elkaar in contact brengen.

Bedankt voor je bericht, Paul!

In de oude situatie had de kerk prachtige neogotische banken, met deurtjes zoals in de St. Jan in Den Bosch. Dat zouden dan de banken van 1873 zijn (zie opmerking hierboven)

Deze banken zijn helaas bij de versoberingen halverwege de 20e eeuw (1962) verwijderd en vervangen door moderne banken van zwart geverfd hout met grijze stalen profielen. Dat zijn de hierboven reeds genoemde banken van architect De Reus. (Overigens dezelfde banken als de Osse Visserskerk.)
Delen van deze banken zijn later verbouwd tot losse 'bankjes' die nu her en der in het interieur van de kerk staan.

Rond 1992 zijn deze moderne banken vervolgens weer vervangen door banken uit de voormalige Amsterdamse kerk 'De Liefde'. (Een kerk van P. Cuypers, gesloten in 1990). Dat zijn de huidige banken in het middenschip.

De banken in de zijbeuken zijn eveneens afkomstig van elders, namelijk van een kerk uit Den Haag, waar een tiental jaren geleden de banken uit de kerk werden verwijderd en vervangen door stoelen. De Haagse banken zijn toen naar Oss gekomen en daar in de zijbeuken geplaatst.
Voorheen stonden daar geen banken. Bij drukke vieringen werden er stoelen bijgezet. (Of er in de jaren '60 ook hier de moderne banken van de Reus stonden is mij niet bekend. Sinds de jaren '90 echter stonden er geen banken in de zijbeuken.)

We hebben van dhr. A.G.M. Angenent nog een aanvullende reactie gehad:


"Bijgaand enkele foto's waarop de verschillen duidelijk zijn. Deze zijn door mij verzameld na mijn schrijven in 2018".