Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Huize Assisië in Biezenmortel

Kloosters

Huize Assisië is een initiatief van de Broeders Penitenten van de H. Franciscus van Assisië uit Boekel. In 1901 kochten zij van mejuffrouw Van Beugen uit ‘s-Hertogenbosch drie pachtboerderijen die bekend stonden als de Gasthuishoeven. Het totale oppervlakte bedroeg circa 45 hectare. De broeders bouwden op die gronden een complex voor de huisvesting van mannelijke verstandelijk gehandicapten.

De eerste steen voor het hoofdgebouw werd in 1903 gelegd. In 1904 arriveerden vier broeders met 21 verstandelijk gehandicapte mannen en jongens. Het bijzondere van Assisië was, dat het zich als eerste katholieke instituut richtte op verstandelijk gehandicapten. De broeders hadden bovendien verfrissende ideeën over de ontwikkelingsmogelijkheden van mensen met een handicap. Naast verplegers waren zij ook opvoeders.

Jan Smulders

De instelling groeide snel. In dezelfde stijl als het hoofdgebouw werden al gauw de nodige paviljoens bijgebouwd. In 1907 kwam er een kapel bij. Een vierde paviljoen kwam in 1912 tot stand. Omdat de instelling alsmaar groeide, moest er een intern geneesheer aan de inrichting verbonden worden. In 1913 kwam de arts Jan Smulders naar Biezenmortel, waar hij de functie van inwonend geneesheer van Huize Assisië op zich nam. In de ruim vijfentwintig jaar dat hij op 'Assisië' verbleef, breidde Smulders de inrichting verder uit, zette een ziekenhuisje en een verplegersopleiding op en zorgde voor de oprichting van een school voor buitengewoon lager onderwijs. Tot zijn dagelijkse taak behoorde echter ook het zetten van gips, het aanmeten van brillen en het trekken van tanden en kiezen.

Op 1 februari 1938 verliet Smulders huize Assisië om zich in Helvoirt te vestigen. Daar overleed hij in 1939. Inmiddels was hij door heel Europa bekend geworden door zijn baanbrekend werk over "Periodieke onthouding in het huwelijk". Zijn brochure over geboorteregeling, die onder die titel in 1930 verscheen, kende een enorm succes en werd in het Frans, Duits en Engels vertaald. Lees daar meer over in zijn biografie.

Veranderingen

Halverwege de jaren vijftig kwamen er grote veranderingen op gang bij Huize Assisië. Rond deze periode begonnen de Broeders Penitenten samen te werken met pedagogen en therapeuten van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Er kwamen ook meer leken werken bij de instelling zelf. In 1962 werd de eerste vouw aangenomen.

In 1967 werd Huize Assisië samen met alle andere zorginstellingen van de Broeders Penitenten samengevoegd tot de Daniël de Brouwerstichting, dat onder lekenbestuur kwam te staan. Na het invoeren van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten moesten de broeders werden volgens dezelfde cao als de leken. Hierdoor konden ze niet langer 24-uur beschikbaar zijn voor de bewoners. Zij waren het hier niet mee eens en stopte uit principe met hun werk bij de instelling.

Een verslag uit de jaren 1968 tot 1975 wordt uitgelegd hoe de visie op de benodigde zorg is veranderd in die jaren: “Steeds duidelijker won de overtuiging veld, dat het in vele gevallen niet louter ging om verplegen, verzorgen en veilig beschutten van de pupil, maar om een poging, zijn ontwikkeling zo gunstig mogelijk te doen verlopen”.

De ontwikkelingen van eind jaren zestig en jaren zeventig zorgden voor professionalisering van het zorgpersoneel en dat er meer zorg op maat kwam. Deze veranderingen brachten echter wel flinke kosten met zich mee. Waar het verzorgen van een bewoner per dag 3,48 gulden kostte in 1969 was dit negen jaar later gestegen tot 120 gulden.

de dokterswoning

Prisma

Voor de werknemers van Huize Assisië werden woningen gebouwd tussen het spoor en de buurtschap 't Winkel. In dit stuk van de Capucijnenstraat stond tot die tijd maar één boerderij, die bekend stond als de Westelijke Gasthuishoeve. Ten behoeve van de eerste interne geneesheer werd ook een dokterswoning bij de ingang van het complex neergezet. Momenteel wordt de villa net als het fratershuis aan de Hooghoutseweg bewoond door de pupillen van stichting Prisma, zoals de instelling (en het complex) na verschillende fusies is gaan heten.

In de jaren zestig bood de instelling al onderdak aan 700 gehandicapten. Vanaf halverwege de jaren zeventig daalde het aantal cliënten weer, omdat veel mensen met een lichte handicap zelfstandig gingen wonen. Dit leidde er ook toe dat het gemiddelde niveau van de bewoners daalde.

De Stichting Prisma is ontstaan uit een fusie tussen Assisië en Accent. Deze fusiepartner had zelf ook een voorgeschiedenis: In 1956 was de voorloper van Accent begonnen met nazorg aan ex-leerlingen van het Buitengewoon Lager Onderwijs. Dat hield in dat Accent voorzag in passend werk en vrijetijdsbesteding. Ook bood Accent ondersteuning aan gezinnen, exploiteerde een eigen werkplaats en zorgde er voor dat cliënten terecht kwamen in reguliere banen.

In de jaren negentig bood Accent een volledig dienstenpakket met ambulante zorg, gezinsvervangende tehuizen, activiteitencentra en dagverblijven. Accent was sterk in begeleiding en advies aan mensen met een lichte of matige verstandelijke handicap. Huize Assisië had jarenlang ervaring met de begeleiding en verzorging van mensen met een matige tot ernstige verstandelijke handicap of gedragsproblemen. Dat vulde elkaar zo mooi aan, dat Assisië en Accent in de jaren negentig besloten tot samenwerking. In 1996 onstond zo de Stichting Prisma. Cliënten kregen daarmee de keuze uit een compleet spectrum van mogelijkheden.

Op één van de wandelingen van Omroep Brabant bracht René Bastiaanse ook een bezoek aan Assisië. Bekijk hier aflevering 30 van het vijfde seizoen (2003/2004) van De Wandeling.

In het Jaar van het Brabants Kloosterleven (2021) maakte Michael Kolen een podcast over Huize Assisië en zijn bewoners.

Naar de podcast

 

Dit verhaal is aangepast met informatie van Canonsocialwerk op 20-10-2020

 

45

Reacties (45)

Peer zei op 6 maart 2019 om 12:50 uur

reactie op:
Adrie van der Horst zei op 28 juli 2016 om 18:11 uur
Volgens mij is de foto van uw oom met zijn moeder gemaakt aan de zijgevel van de kapel op Landpark Assisië

Dinette Machielsen zei op 18 juli 2009 om 00:00 uur

Heel boeiend.Vindt het heel interessant om de achtergrond te weten.Ons dochtertje woont nu bij Prisma.

E.Glastra van Loon-van der Harg. zei op 12 mei 2011 om 08:12 uur

Ooit was een oud-oom van mij broeder in het klooster. Hij zorgde voor een stuk of acht jongens. Zijn naar was broeder Camillus. We fietsten vaak in de zomer naar Udenhout en werden er altijd allerhartelijkst onvangen en gastvrij onthaald. De werkplaatsen het zwembad, eerst open lucht en later overdekt, het gemeenschapshuis met de theaterzaal, de eerste verpleegsters die om uiterlijk 10 uur van het terrein hoorden te zijn, Vader Overste, de lange gangen met cellen van de paters, de verhuizing van de overgebleven paters naar het doktershuis...
De laatste keer dat ik er was werd mijn oom er begraven, in zijn fransiscaner bruine pij in een ruw-houten kist. Gedragen door 'zijn'jongens.
Ruim 30 jaar geleden....

Marilou Nillesen, namens BHIC zei op 13 mei 2011 om 09:13 uur

Beste E. Glastra van Loon-van der Harg,

Hartelijk dank voor uw mooie reactie. Uit alles blijkt dat u veel warme herinneringen aan uw oud-oom heeft. Bovendien geeft het een aardige impressie hoe het er destijds aan toeging. Kortom, dank voor dit inkijkje.

elmy weijtmans zei op 8 maart 2016 om 21:39 uur

Zou U mij in contact kunnen/willen brengen met mevrouw Glastra-van Loon.
Ik werk bij Huize Assisië, nu Stichting Prisma, in het archief.

Annemarie van Geloven zei op 9 maart 2016 om 12:45 uur

Elmy Weijtmans, de contacten zijn achter de schermen gelegd!

Elmy Weijtmans zei op 17 maart 2016 om 23:50 uur

Zou U dan mijn bericht aan mevrouw Glastra-van Loon door willen sturen?

Annemarie van Geloven zei op 18 maart 2016 om 15:46 uur

Beste Elmy, ik heb jouw vraag op 9 maart doorgestuurd naar mevr. Glastra van Loon-van der Harg. Ik heb het zojuist nog een keer gedaan.

Jack..... zei op 11 juni 2016 om 00:48 uur

Net De Wandeling gezien. Hoe is het met het Boek van Jacob ???

Marilou NillesenBHIC zei op 12 juni 2016 om 14:52 uur

Volgens mij is het daar wel goed mee, Jack. Al googlend vond ik deze verwijzing:

Piet de Kroon, Thuis op Assisië; verslag van mijn leven. Het levensverhaal van Assisië-bewoner Jacob Leerentveld (Tilburg, 2004)

Ik vond die titel overigens hier: http://www.canonsociaalwerk.eu/1891_Heerenloo/2014-12-IN_BRABANT_Paul_S…

Jack zei op 12 juni 2016 om 21:07 uur

Marilou,

Dank je wel voor de info.

Ex`bewoner Jack vriend van Dick B.....

Marilou NillesenBHIC zei op 13 juni 2016 om 10:28 uur

Graag gedaan!

Adrie van der Horst zei op 28 juli 2016 om 18:11 uur

In mijn familiearchief trof ik een foto aan waarvan ik vermoed dat die bij huize Asissie in Ulvenhout is gemaakt.
Een broer van mijn moeder is daar in 1924 opgenomen en heeft op een wat latere leeftijd in de wasserij gewerkt.
U kunt de foto('s) bekijken achter deze link:
https://docs.google.com/document/d/1zcWG11LuBrSp5s0ZLzKr3h54mRIQ36cHa4L…

Graag wil ik weten of iemand de plaats herkend waar de foto gemaakt is.
En misschien zijn er in het archief van Huize Asissie nog nadere gegevens te vinden over mijn oom: Petrus Johannes Bruijnius geb. 29-02-1908 (overleden omstreeks 1962)

Norah zei op 28 juli 2016 om 21:31 uur

Dag Adrie,

Huize Assisie lag in Udenhout, niet Ulvenhout.
U kunt informatie inwinnen bij:

Stichting Prisma(locatie Assisie)
Hooghoutseweg 3 5074 NA Biezenmortel
tel 0416-671300
info@prismanet.nl

En wilt u b.v. weten wanneer uw oom precies is overleden en waar, kunt u een persoonskaart van hem bij het CBG in Den Haag aanvragen.
Mvg.

Adrie van der Horst zei op 28 juli 2016 om 23:48 uur

Hartelijk bedankt voor uw bericht. Ik heb inmiddels de Stichting Prisma een e-mail gestuurd.

Norah zei op 29 juli 2016 om 11:01 uur

Hoop dat het resultaat mag hebben, succes gewenst!
Mvg.

Jan Land zei op 3 februari 2020 om 10:13 uur

Ik zat vroeger in een dependance van huize assisie u Waalwijk talmastraat 32, ben bezig met een reünie wie kent er nog mensen van, zoals groepsleiders,Jos Broeders, kees Timmermans, Piet Wilborts en Ad Bakker?

Dinette Machielsen zei op 18 juli 2009 om 00:00 uur

Heel boeiend.Vindt het heel interessant om de achtergrond te weten.Ons dochtertje woont nu bij Prisma.

E.Glastra van Loon-van der Harg. zei op 12 mei 2011 om 08:12 uur

Ooit was een oud-oom van mij broeder in het klooster. Hij zorgde voor een stuk of acht jongens. Zijn naar was broeder Camillus. We fietsten vaak in de zomer naar Udenhout en werden er altijd allerhartelijkst onvangen en gastvrij onthaald. De werkplaatsen het zwembad, eerst open lucht en later overdekt, het gemeenschapshuis met de theaterzaal, de eerste verpleegsters die om uiterlijk 10 uur van het terrein hoorden te zijn, Vader Overste, de lange gangen met cellen van de paters, de verhuizing van de overgebleven paters naar het doktershuis...
De laatste keer dat ik er was werd mijn oom er begraven, in zijn fransiscaner bruine pij in een ruw-houten kist. Gedragen door 'zijn'jongens.
Ruim 30 jaar geleden....

Marilou Nillesen, namens BHIC zei op 13 mei 2011 om 09:13 uur

Beste E. Glastra van Loon-van der Harg,

Hartelijk dank voor uw mooie reactie. Uit alles blijkt dat u veel warme herinneringen aan uw oud-oom heeft. Bovendien geeft het een aardige impressie hoe het er destijds aan toeging. Kortom, dank voor dit inkijkje.

Elmy Weijtmans zei op 6 augustus 2020 om 13:30 uur

Beste Jan Land
Als U mij een mail stuurt dan kan ik deze doorgeven aan Piet Wilborts. Ik werk in het historisch archief van Huize Assisië. Ad Bakker is vorig jaar met Ben Cloo op Assisië geweest.

Jack zei op 6 augustus 2020 om 15:56 uur

Beste Jan-Land
Hoe staat het met de reünie Waalwijk.. Groetjes Jack meld me graag aan..

Mariët BruggemanBHIC zei op 7 augustus 2020 om 14:32 uur

Mocht het handig zijn dat er mailadressen worden uitgewisseld, dan 'zitten wij daar graag tussen' hoor.

elmy weijtmans zei op 7 augustus 2020 om 14:53 uur

Graag mijn mailadres naar Jan Land sturen zodat hij met mij contact op kan nemen.

Groetjes Elmy

Jack zei op 7 augustus 2020 om 18:17 uur

Dag Mariët Bruggeman, ook mijn mail adres mag naar Jan Land..

Mariët BruggemanBHIC zei op 7 augustus 2020 om 20:31 uur

@Elmy en @Jack; ik heb jullie emailadressen aan Jan Land doorgestuurd.

Jack zei op 8 augustus 2020 om 03:35 uur

Mariët Bruggeman ik wil je danken voor de snelle reactie. Afgelopen jaar 3 keer een bezoek gebracht aan Huize-Assisie. Voor mensen die nieuwsgierig wat ik nu doe kijk eens op https://www.stichtingvoorons.org/ons-team hou je taai....

Jan Land zei op 8 augustus 2020 om 09:24 uur

Goeiemorgen.
Op dit moment heb ik maar 2 mailadressen.
Een reünie zou natuurlijk geweldig zijn. Wat leuk dat Ad Bakker daar is geweest mijn oude leider.
Het valt niet mee om een groep te vormen.
Via Facebook naar namen gezocht die ik nog wist, maar nog geen resultaat.
Mocht iemand andere ideeën hebben hoor ik het graag.
Lieve groeten Jan Land

Elmy Weijtmans zei op 13 augustus 2020 om 08:29 uur

Beste Jan

Als je mij een bericht stuurt, dan stuur ik het door naar Piet WIlborts en dan kan hij contact met je opnemen.

Groetjes Elmy Weijtmans
Historisch Archief Landpark Assisië

Jan Land zei op 19 augustus 2020 om 10:39 uur

Hallo Elmy
Ik heb niet jou mailadres.

Elmy Weijtmans zei op 19 augustus 2020 om 11:48 uur

Beste BHIC

Willen jullie mijn mailadres doorsturen naar Jan Land.

Mick van Gerwen zei op 19 augustus 2020 om 12:31 uur

Hallo Elmy en Jan,

Zal ik doen.

Jan Land zei op 19 augustus 2020 om 12:40 uur

Bedankt

Jack zei op 19 augustus 2020 om 12:42 uur

Jan Land, ik heb je gezocht via Facebook maar niet gevonden. Gr JackvanDie Facebook..

Henny schoon. zei op 7 september 2020 om 23:13 uur

Ik heb Jan land. Mijn hulp aangeboden. Ik heb bij hem in de leefgroep gezeten.
In de Talmastraat 32-34 in Waalwijk. Ik heb mogelijk al weer meer info en weet nogal wat namen. En heb al diversen mensen via Facebook gevonden. Jan heeft inmiddels mijn email adres.

Jack zei op 8 september 2020 om 22:19 uur

Fijn te horen Henny, ook ik heb er gewoond helaas heb ik geen foto`s uit die tijd..
Mijn mail is ook bekend mogelijk dat we elkaar eens spreken..

Gr Jack

Toon Hemen van zei op 1 maart 2021 om 20:05 uur

hoi ik Toon zat ook in de leefgroep talmastraat 32 34 wil ook graag meer info hier over. ik weet dat kees timmermans daar werkten en meer. mijn naam was toen Toon Dogge nu heet ik Toon van Hemen. Ik hoop meer info te krijgen?.

Jack van Diesen zei op 1 maart 2021 om 20:44 uur

Dag Toon, ik ben te vinden op Facebook onder de naam Jack van Die groetjes Jack van Diesen

Toon Hemen van zei op 2 maart 2021 om 20:41 uur

hoi Jack ik heb facebook welk jaartal was dat in waalwijk en ken jij mijn van toen?.

Conny smulders zei op 27 januari 2022 om 16:52 uur

Ik heb 45 jaar met veel plezier gewerkt, van 1969 tot 2014 . Ben nu al 8 jaar met pensioen maar doe nog wel vrijwilligerswerk. Heel veel veranderingen meegemaakt wat yen goede kwam voor de cliënten.

Jack zei op 27 januari 2022 om 17:51 uur

Toon ik geloof dat het 1977 was..

Tvanhemen zei op 27 januari 2022 om 18:54 uur

Mijn mailadres is hemenvan@gmail.com

Tvanhemen zei op 27 januari 2022 om 19:01 uur

Iedereen die misbruik is in die tijd kan een schadevergoeding aan vragen bij het schadefonds. Ik heb dat ook gedaan pas en gekregen. Wil je meer weten mag je mijn mailtje sturen hemenvan@gmail.com zijn er nog mensen die mijn kennen Toon Dogge was toen mijn naam. Ik ben ook in Waalwijk geweest wie nog meer?.ben inmiddels wel 65 jaar dus het is lang geleden.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 1 februari 2022 om 08:25 uur

Bedankt, T. van Hemen, voor je bericht en sympathiek dat je anderen zo wilt helpen. Als wij achter de schermen kunnen helpen met het uitwisselen van contactgegevens, mocht iemand hier reageren dan hoor ik het graag (via info@bhic.nl )

Jack zei op 1 februari 2022 om 08:58 uur

T. van Hemen, Goed dat je het via deze weg openbaar hebt gemaakt. Ik heb mee gewerkt aan deze regeling na mijn verhaal te doen bij "Commissie de Winter" ben gevraagd door het ministerie om mee te denken voor oplossingen. Een daar van is deze site eentje van https://www.verbreekdestilte.nl/blijvendvertellen/?fbclid=IwAR0nrpQkjRZ… en de tegemoetkoming. Verder hou ik me bezig met Stichting Voor Ons "Huize Assisië" is een verhaal apart mijn verhaal begon veel eerder in mijn jeugd. Helaas was er toen niets om op terug te vallen. Mijn tijd op Huize Assisië was best wel goed te noemen hoe wel het geen feest je was, de bewoners van "Biezemortel" waren alle gast vrij en daar denk ik vaak aan terug, en Peter N gaf me de liefde voor muziek en de The Police..........

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.