Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Sanatorium Overdonk en Villa Maria in Dongen

Kloosters

Het oudste deel van het kloostercomplex aan de Heuvelstraat nummer 13, oorspronkelijk een spinnerij annex garenfabriek, wordt in de archieven voor het eerst genoemd in 1867. Het huis was van 1880 tot 1894 in gebruik als klooster en seminarie van de Franse paters Redemptoristen, die uit hun land verdreven waren. Daarna namen de Broeders van O.L. Vrouw van Lourdes het over.

In 1892 werd het huis Lindenheuvel aangepast voor hun bewoning. Toen de redemptoristen in 1894 terugkeerden naar Frankrijk, kochten de Broeders van Dongen het huis en gaven ze het de naam Overdonk. Sanatorium Huize Overdonk groeide in de loop der jaren uit tot een gebouwencomplex met een klooster, een juvenaat, een noviciaat en een lagere school voor jongens.

Op het aangrenzende terrein Eksterbroek werd het Gerardus Majellahuis gebouwd, de nieuwe kweekschool die op 1 september 1909 werd geopend. Er waren ook landerijen, waardoor de broeders met tuinbouw en veeteelt konden voorzien in hun levensbehoeften.

Tegeltabelau met overzicht van het complex van de Broeders van Dongen. Foto: BHIC, fotonr. PNB001015335
Tegeltabelau met overzicht van het complex van de Broeders van Dongen. Foto: BHIC, fotonr. PNB001015335

Architect De Vries uit Boxtel realiseerde in 1902 de eerste uitbreiding voor eerste klas patiënten, Villa Maria. Dit huis brandde in 1976 af en is daarna meteen gesloopt. In 1904 voegde De Vries de neogotische kruiskapel toe. In 1910 vestigde het provinciaal bestuur zich in Overdonk. In de loop der tijd is er veel verbouwd en bijgebouwd, in het bijzonder in 1934 door architect Orie uit Vught.

Nadat het in gebruik was geweest als kweekschool met internaat en broederhuis, herbergde het na 1966 nog de school en het internaat. De pedagogische academie voegde in 1959 een omvangrijke vleugel toe. Het gebouw werd in 1985 overbodig door de fusie van onderwijzersopleidingen en in 1987 afgebroken. In 1988 ging ook het grootste gedeelte van de voormalige spinnerij tegen de vlakte. Dat gebeurde onder verantwoordelijkheid van de Stichting Jan Wier, die het complex in 1981 had overgenomen. De in fasen gesloopte gebouwen werden vervangen door nieuwbouw. Op de pleks van het oude gebouw kwam een rij woningen.

Het Sanatorium Overdonk en Huize Villa Maria was een bakstenen huis, met aan de rechterkant een vierkante toren met achtzijdige spits. De ingangen waren in de lagere zijvleugels gesitueerd. In het midden van de voorgevel op de verdieping stond een heiligenbeeld onder een baldakijn. Links van het gebouw lag een neogotische kruiskapel, met figuratieve glas-in-lood vensters die tussen 1930 en 1955 waren gemaakt door broeder Amator en de Dongense kunstenaar Jan Willemen. Opvallend was de moestuin aan de voorzijde van het huis.

Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.

 

4

Reacties (4)

Peter Visser zei op 5 maart 2025 om 16:16 uur

Beste Paul Huismans in het verhaal over Huize Overdonk te Dongen schrijft u over (oorspronkelijk een spinnerij annex garenfabriek dateert uit 1780. )
Over die datering zijn daar archief stukken van bekend? Of weet u waar ik die kan vinden. gr.Peter.

Paul Huismans zei op 10 maart 2025 om 09:58 uur

Beste Peter, de bron van deze informatie staat onderaan dit verhaal vermeld: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010. Je vindt de vermelding van de fabriek op bladzijde 334.

Peter Visser zei op 17 juni 2025 om 09:50 uur

Beste Paul Huismans, je schrijft in het verhaal over Overdonk te Dongen, dat er op die plaats al in 1780 een garenspinnerij gestaan heeft. Je vermeld als
Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Deze bron heeft geen verwijzing en is niet correct.
Een onderzoek in het kadaster heeft aangetoond dat er in 1780 zelf nog geen bouwactiviteiten waren. Op die plaats is in Dongen pas in 1868 een machinale stoomgaren spinnerij gebouwd. In dit gebouw is later Huize Overdonk ontstaan Deze spinnerij produceerde hoofdzakelijk garens voor de schoenindustrie.

Paul Huismans zei op 17 juni 2025 om 10:52 uur

Dank voor de correctie, Peter. Smits vermeldt in zijn vademecum ook, dat de archiefstukken over het gebouw in 1867 beginnen, wat wel kan kloppen met de bouw in 1868. Zeker als je uitgaat van het kadaster, want in de registraties daar zit toch vaak een vertraging. We hebben de tekst aangepast.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.