Dat leidde in de zestiende eeuw tot een hervormingsbeweging binnen de orde, geïnspireerd door Theresia van Avila  en Johannes van het Kruis, die uiteindelijk een splitsing tot gevolg had in een gematigde en een strenge tak van de orde. De eerste noemde zich Geschoeide Karmelieten tegenover de tweede, de observanten (gestrengen) die zich Ongeschoeide Karmelieten noemden, omdat zij geen schoeisel droegen als uiterlijk teken dat zij de oorspronkelijke (strengere) leefregel volgden.

De Ongeschoeide Karmelieten zijn als contemplatieve orde door Johannes van het Kruis gesticht in 1568 te Durvelo bij Avila (Spanje), enkele maanden nadat hij Theresia had vergezeld bij de stichting van haar karmelietessenklooster in Valladolid.

Naar de (mede)stichteres heetten de Ongeschoeide Karmelieten soms ook Theresianen. De (uitgebreide) Latijnse naam is Ordo Carmelitarum Discalceatorum (Beatae Mariae Virginis de Monte Carmelo), ofwel de Orde der Ongeschoeide Karmelieten van de Heilige Maagd Maria van de Berg Carmel, kortweg Ongeschoeide Karmelieten. Theresia van Avila en Johannes van het Kruis zijn beide vooral bekend als mystici.  

De orde kent zowel priesters als lekenbroeders. Sinds de tweede helft van de zeventiende eeuw is men in Nederland aanwezig. Na een terugval in de achttiende eeuw, werd de orde in 1872 opnieuw in Nederland gevestigd.

In 1871 waren de mannelijke en de vrouwelijke tak tot één orde gefuseerd. Naar aanleiding van de Kulturkampf in Duitsland  werd rond 1876 vanuit de Beierse provincie een klooster in Geleen gesticht. Toen er voldoende Nederlandse Karmelieten waren opgeleid, werd in 1925 vanuit Geleen het klooster te Waspik gesticht. In 1935 werd de Nederlandse semi-provincie opgericht en in 1960 werd de orde in Nederland echt een zelfstandige provincie.

In Noord-Brabant zijn er naast het Waspikse klooster van de H. Theresia van Lisieux ook nog korte tijd Karmelieten gevestigd geweest in het klooster H. Jozef (Nieuw-Bloemendaal) te Handel. Buiten Noord-Brabant waren er kloosters in Hazerswoude en Geleen. Buiten Nederland treffen we de orde aan in heel Europa, in Congo, op de Filippijnen, in India, Japan, Israël, Egypte, Noord- en Zuid-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland.

Foto’s
Johannes van het Kruis (1542-1591). Bron: Wikimedia.
Het kapittel van de ongeschoeide karmelieten in 1936. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 3C10087

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Karmelieten Ongeschoeid.
Website Karmelieten.