Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Het Sint-Jozefgesticht in Oud Gastel

Kloosters

De stichting van Sint-Jozef gaat terug tot 1864, toen vooral door toedoen van dokter Van Sprangh en pastoor Van Hal een nieuw armenbestuur werd gevormd. De Franciscanessen van Charitas betrokken op 13 november 1866 het nieuwe klooster aan de Veerkensweg, gebouwd naar ontwerp van architect F. van der Vaart.

Oud en Nieuw-Gastel, Jozefgesticht, 1986. Foto: BHIC, fotonr. PNB001051994De kapel was pas in 1868 klaar. Het nieuwe huis was ook bestemd voor de verpleging van zieken, bejaarden en wezen. De zusters gaven tevens onderwijs aan jongens. In de jaren twintig werd een vleugel aangebouwd voor huisvesting van bejaarden.

In 1936 maakte de oude kapel uit 1868 van architect Van der Vaart plaats voor een nieuwe. Tot eind jaren veertig was het gebouw als ziekenhuis in gebruik. De communiteit van de zusters is in 1954 opgeheven.

Oud en Nieuw-Gastel, Kapel van het Jozefgesticht, 1986. Foto: BHIC, fotonr. PNB001051992Van 1921 tot 1958 vormden de Broeders van Scheppers (Broeders van O.L. Vrouw van Barmhartigheid) een communiteit in de parochie van Sint Jan, waar ze aan de school verbonden waren. Ze huurden in het complex bij de Joannesschool een kloostergedeelte van de parochie. Er was ook een parochiehuis.

Begin jaren tachtig is het complex gesloopt voor woningbouw. Toen er genoeg lekenonderwijzers beschikbaar waren, openden de broeders op 14 januari 1951 een internaat voor schipperskinderen. Het bestaande broederhuis in de Kerkstraat werd verbouwd, maar in 1954 betrok men het leeggekomen Jozefklooster van de zusters. In 1956 waren er zes broeders in de communiteit.

Oud en Nieuw-Gastel, Jozefgesticht, 1986. Foto: BHIC, fotonr. PNB001051996

Om het leerlingenaantal te verhogen, kochten de broeders in 1969 de oude Boerenleenbank aan de Kerkstraat voor een meisjesinternaat. Na de opheffing hiervan gingen de broeders er in 1981 zelf wonen. Op 1 augustus 1983 werden alle internaten definitief gesloten.

Het gebouw aan de Veerkensweg diende daarna enige tijd voor opvang van bootvluchtelingen uit Vietnam en later voor Tamils. Daarna was er korte tijd een stichting voor ontwikkelingshulp in gehuisvest. In 1998 is het gesloopt om plaats te maken voor bejaardenwoningen. In datzelfde jaar verhuisde de laatste broeder uit Nederland naar Herentals in België.

Reageren

Heb jij nog op kostschool gezeten in Oud Gastel? Reageer dan hieronder, deel je herinneringen en vul deze pagina aan. Ook zoekt het BHIC foto's. Deze kun je sturen naar info@bhic.nl. Wij voegen ze dan hier toe en aan onze collectie.


1a. Bidprentje (voorkant) broeder Theophile, stichter internaat St. Jozef (ingezonden door Henk de Haas) 

1b. Bidprentje (achterkant) broeder Theophile, stichter internaat St. Jozef (ingezonden door Henk de Haas)
Een broeder van OLV van Barmhartigheid. Bron: KDC, nr. AFBK-1A6200
2. Broeder Willibrord Schalk, directeur Schippersinternaat (bron: collectie Katholiek Documentatie Centrum)

2. Zesde klas internaat St. Jozef, 1971. Vooraan links is Kees en de derde van af links is Henk. (Foto ingezonden door Frans van Merriënboer)

3. Leerlingen internaat St. Jozef, jaartal onbekend. Wie weet nog de namen? (Foto ingezonden door Henk de Haas)

4. Leerlingen internaat St. Jozef. Jaartal onbekend. Wie weet nog de namen? (Foto ingezonden door Frans van Merriënboer) 

5. Leerlingen internaat St. Jozef. Jaartal onbekend. Wie weet nog de namen? (Foto ingezonden door Frans van Merriënboer) 

6. Leerlingen internaat St. Jozef, juni 1971. Plechtige Communie, vooraan in het midden Kees en Henk. (Foto ingezonden door Henk de Haas)
22

Reacties (22)

Peter van Lith zei op 12 maart 2020 om 10:25 uur

Heb daar op school gezeten van 1951 tot 1958.
Was een van de eerste daar, als ik het goed heb had ik nummer 21 in mijn kleding.

Gerard van Lith zei op 12 maart 2020 om 18:13 uur

Ook ik zat daar, van 1954 tot 1961. Nummertje 62.

henk zei op 25 mei 2020 om 11:41 uur

Ja ook ik zat op dit internaat van 1966 t/m 1971. Niet zo'n fijne tijd je was inderdaad een nummer. Alleen een broeder heeft veel indruk op mij gemaakt. Eerwaarde broeder Theophile. Een zeer fijn en oprecht mens. Intelligent en een man met visie. Wel jammer dat hij de kinderen die een beter IQ hadden niet naar de gewone lagere school hebben laten gaan in het dorp. De school die op het terrein lag van het schippersrsinternaat was een BLO school. Na deze lagere school was er maar moeilijk aansluiting met het voortgezet onderwijs. De andere broeders hebben niet zoveel indruk op mij gemaakt en hadden losse handjes. Zowel Broeder Theophile als broeder Willibrord hadden dit niet. Zij waren zeer erudiet. De lagere school was van een laag niveau, veel wandelen en zingen maar van diepgaande vorming was geen sprake. Het was zeker in de bovenbouw geen streng internaat en we hadden onze vrijheid. Er was weinig culturele vorming of ontspanning. Een zwart wit film om de 14 dagen en de voetbal in het dorp. Want als die speelde was broeder Cornelis even geen deelgenoot van het internaat en zat hij op de eretribune. Je zag in die tijd ook een groot verschil tussen de arme en rijke schipperskinderen. De arme schipperskinderen zaten altijd van vakantie tot vakantie op het internaat.. Ook is er een dependance gevormd in de Kerkstraat. Met Mejuffrouw Netty ( een ongehuwde oude dame ) en Elly van Bavel een meisje van 15 jaar. Mejuffrouw Netty had totaal geen affectie met kinderen en was coupeuse van beroep. Dus dat botste nogal eens met de kinderen. Ja veel schipperskinderen hebben de warmte van een gezin moeten missen en hebben daardoor veel kansen gemist. Hoewel er in die tijd zoveel kinderloze ouders waren die graag een pleeggezin wilde vormen. Jammer want veel schipperskinderen hadden ook grootgebracht kunnen worden met pleegouders waardoor er wel een warme thuissituatie had kunnen zijn. De leraren op de school waren goed. Alleen het was blo onderwijs dus een zeer laag niveau. Dhr. Kerremans had wel oog voor onderwijsvernieuwing in die tijd. maar is overspannen vetrokken op 54 jarige leeftijd. Samengevat: een niet streng internaat, karig eten, weinig culturele vorming, laag niveau van onderwijs maar zeker broeder de eerwaarde broeder Theophile verdient alle lof. Hij was de initiator van dit internaat en deze school.

Henk zei op 5 juni 2020 om 10:32 uur

De volgende docenten waren op de school: M. Veraart hoofdonderwijzer, Eerwaarde broeder Theophile, F. van Merienboer, F. Verasselt, A Kerremans.
Het onderwijs was in het begin 4 jarig continu onderwijs. 1e klas een vol jaar, 2e en 3e klas een jaar, 4e en 5e klas een jaar en 6e klas een jaar. De kinderen volgde van 8 tot 12 jaar 4 jaar lagere school 6 klassen. Dit had te maken met de onderwijstijd. De schooldag wat tot 's avonds 6 uur en op zaterdagochtend was er ook school. In 1967 werd het continu-onderwijs afgeschaft en werd het een 6 jarige lagere school. Je zag duidelijk kinderen met leerachterstand vooral omdat ze geen kleuterschool hadden gehad. Kinderen van kermisexploitanten werden ook toegelaten op het internaat en school. De volgende broeders waren op het internaat: broeder Antoninus verantwoordelijk voor de onderbouw, broeder Willibrord afwisselend directeur met de Eerwaarde broeder Theophile. Zowel broeder Willibrord als eerwaarde broeder Theophile hadden een PABO opleiding en waren onderwijzer van beroep. de andere broeders hadden weinig opleiding. Toen was de naam pedagogische academie. Keuken was broeder Maurice, technisch onderhoud: broeder Majella en broeder Louis, broeder Cornelis verantwoordelijk voor de bovenbouw, Broeder Godfried 2 jaar in Oud-Gastel en verantwoordelijk voor de onderbouw. In de Kerkstraat de dependance voor de meisjes waren 2 dames. Mej Netty ligtvoet en Mej. E van Bavel. In 1973 is de eerwaarde broeder Theophile op 67 jarige leeftijd gestorven aan een levercarcinoom.

Kees zei op 25 augustus 2020 om 20:07 uur

Ik heb van van 1968 t/m 1972 op dit internaat gezeten met nummer 54, ik ben het grotendeel eens met de beschrijving van Henk (zie bovenstaande relaas). Ik wist niet dat het een BLO school was maar het niveau van zowel de lagere school als de begeleiding op het internaat was i.d.d. bedroevend laag. Zo kan ik mij herinneren dat enkele leerlingen 's-avonds na bedtijd nog een uurtje in een hoekje van de slaapzaal met broeder Antoninus mochten kaarten terwijl de rest werd geacht te slapen op dezelfde zaal. Een van mij klasgenoten in de 6de klas had een dermate verschrikkelijk handschrift dat hij met een typemachine in de klas zat !! Ongelooflijk dat dat getolereerd werd. Mijn oudere broer heeft na de lagere school ook nog een jaar op de LTS in Oudenbosch gezeten terwijl hij toch intern was op het internaat. Deze leerlingen, zowel LTS als MULO in Oud-Gastel, werden totaal niet begeleid m.b.t. huiswerk met alle gevolgen van dien. Mede hierdoor hebben mijn ouders mij naar Ste Marie in Huybergen gestuurd om de MAVO te doorlopen, een streng maar zeer goed internaat met interne MAVO school. Mijn broer is vervolgens naar Ossendracht gegaan. (onze lieve vrouwe abdij met LTS als ik het goed herinner)

Mick van Gerwen zei op 26 augustus 2020 om 09:37 uur

Hallo Kees en Henk, Dank jullie voor de bijdrages op deze pagina. Als ik het goed begrijp, was de school die aan het internaat verbonden voor speciaal onderwijs, maar er zaten dus ook jongens die beter regulier onderwijs konden volgen. Werd het bij inschrijving wel duidelijk gemaakt dat het onderwijs en begeleiding hier van lager niveau was of kwamen jullie daar pas achter op internaat?

Henk zei op 26 augustus 2020 om 10:09 uur

Hallo Mick

Dit was niet zo duidelijk maar wij vroegen ons af dat op de Johannesschool aan de overzijde een hele andere cultuur heerste. Er werd hard gewerkt. Er was stilte en structuur. Geen wandelingen. We zagen duidelijk het verschil. maar als kind van 7 jaar besefte ik niet dat ik op een BLO school zat. De ouders maakte de schoolkeuze. Ik zat hiervoor op het internaat De koningshoeve Edam waar ik in de dorpsschool bij de beste van de klas behoorde. Ik heb nooit begrepen waarom mijn ouders mij hebben overgeplaatst naar het Sint-Jozef internaat Oud-Gastel. Het probleem ontstond toen ik naar de MAVO ging. Er was geen enkele aansluiting met het voortgezet onderwijs. Veel achterstand dus. Na een half jaar MAVO Oudenbosch ben ik overgeplaatst naar internaat OLV ter Duinen in Ossendrecht ( een verschikkelijke tijd op een vreselijk internaat ). IK heb toen naar de LTS bakkersopleiding gedaan. Gelukkig mocht ik daarna naar de MTS in Wageningen en heb daarna HBO leraren opleiding gevolgd. Daarna Universiteit Maastricht waar ik in 1999 mijn doctoraal diploma Master Gezondheidswetenschappen behaalde en in 2003 mijn master onderwijsmanagement aan de Universiteit van Antwerpen. Uiteindelijk ben ik er toch gekomen maar nu besef ik de slechte keuze van mijn ouders. Ik had graag naar het VWO gegaan en daarna geneeskunde willen studeren. Maar door het BLO onderwijs is alles anders gelopen. Heel spijtig. Ik heb dat mijn ouders ook heel erg kwalijk genomen.
Ik denk dat het voor de broeders belangrijk was om veel zielen binnenboord te houden. Eigenlijk hadden de kinderen met een beter IQ naar de gewone dorpsschool moeten gaan. Dan had er wel een goede aansluiting met het voortgezet onderwijs geweest.

Mick van Gerwen zei op 26 augustus 2020 om 10:46 uur

Hallo Henk, Ik kan me voorstellen dat het altijd is blijven wringen dat je BLO hebt gedaan terwijl je meer in je hebt, maar goed om te horen dat je via een omweg toch twee mooie studies hebt afgerond. Dat getuigd wel van doorzettingsvermogen.

Kees zei op 26 augustus 2020 om 12:39 uur

Hallo Mick en Henk,
De keuze voor dit internaat was in mijn geval een praktische: Ik ben schipperskind en in onze thuishaven en omgeving was een grote en hechte schippersgemeenschap. Bijna alle jongens van deze gemeenschap gingen naar hetzelfde internaat. Ik denk dat er in mijn tijd wel meer dan 20 kinderen op het internaat zaten waar ik buiten school ook mee omging en waarvan de ouders weer vrienden of kennissen van ons waren. Het was dus een soort van traditie in onze omgeving. Daarnaast had de school een continue onderwijs programma zodat de kinderen in 4 jaar de volledige lagere school konden doorlopen, dit was niet mogelijk op de reguliere school in het dorp of de meeste andere internaten. Dit was natuurlijk een groot voordeel voor de ouders omdat de kinderen dan enkele jaren langer thuis (dus aan boord) konden blijven. Ik ben bijvoorbeeld pas op mijn 8 ste jaar voor het eerst naar school gegaan. Ik heb eigenlijk nooit geweten dat het een BLO-school was, wel een lagere school waar het onderwijs een bedroevend laag niveau had, ik denk niet dat mijn ouders zich dat gerealiseerd hadden toen ze ons daar naartoe stuurden. Gelukkig ben ik na deze school naar Ste marie in Huybergen gegaan met een interne MAVO, omdat mijn ouders niet veel vertrouwen meer hadden in de pedagogische kwaliteiten van de broeders in Oud-Gastel. Ste Marie was een streng maar toch prettig internaat waar veel discipline werd vereist, zowel binnen als buiten de klas. Zo had je 3 uur verplicht klassikaal huiswerk maken per dag en had je 38 lesuren per week, terwijl andere MAVO-scholen soms maar amper 30 uur hadden. Bovendien was er aandacht voor etiquette en cultuur. De ouders kregen zelfs iedere maand een kort verslagje van het gedrag van het kind buiten schooltijd in de groep met de andere kinderen. Kortom, ik denk dat Ste Marie in Huybergen precies het tegenovergestelde van Oud-Gastel was. Dit vereiste wel veel gewenning voor mij na de 4 jaren in Oud-Gastel en heb dus ook een moeilijk eerste halfjaar op Ste Marie gehad. Maar mede dankzij dit internaat met interne school heb ik de MAVO moeiteloos doorlopen en later relatief gemakkelijk via de MTS een HTS-diploma gehaald.

Mick van Gerwen zei op 26 augustus 2020 om 14:02 uur

Van die continu onderwijs constructie had ik nog niet eerder gehoord. Op zich niet verwonderlijk dat de kwaliteit van het onderwijs minder is als je de lagere school in vier jaar doet in plaats van zes. Anders zou de werkdruk misschien weer te hoog liggen. Weten jullie of dit systeem misschien uniek was voor dit internaat?

Kees zei op 26 augustus 2020 om 19:14 uur

Ik weet niet of dat systeem uniek was voor het st. Jozef internaat of dat het alleen gebruikelijk was bij schippersinternaten. Ste Marie in Huybergen had een tweede internaat in Huybergen met een interne lagere school. Daar is in ieder geval, bij mijn weten, nooit een continue systeem geweest. Nu was Ste Marie ook geen specifiek schippersinternaat, ondanks dat er wel enkele schipperskinderen op zaten.

Kees zei op 18 november 2020 om 10:43 uur

Naar aanleiding van de opmerking van Henk dat het om een BLO-school zou gaan en mijn verbazing hierover, heb ik in mijn archief nog eens gezocht naar informatie over die tijd. Ik heb mijn schoolrapport en nog enkele andere documenten uit mijn tijd op het St. Jozef internaat gevonden. Uit deze documenten blijkt dat het absoluut niet om een BLO-school zou gaan. De officiële gebezigde benaming was: “St. Jozef Schippersschool” en “St. Jozef Schippersinternaat” en ook de term “Speciaal onderwijs voor schipperskinderen” ben ik tegengekomen. Waarbij met “speciaal” bedoeld werd dat het om continue onderwijs ging, dus de volledige lagere school doorlopen in 4 i.p.v. 6 jaar. De term “buitengewoon” van BLO heb ik nergens kunnen ontdekken. Bovendien had ik een cito/school-advies van MULO/HBS (MAVO/HAVO), welke ik ook zonder problemen doorlopen heb. Dit is niet het advies wat je van een BLO-school zou verwachten.
Ook de vermelding over het verschil tussen z.g. rijke en arme schipperskinderen, hetgeen tot uiting zou komen in de frequentie dat deze kinderen de weekenden thuis zouden mogen doorbrengen onderschrijf ik absoluut niet. Het is waar dat sommige kinderen alle weekenden naar huis gingen terwijl andere veel minder frequent, maar dat had te maken met het soort vaart dat de ouders deden. Je had, en hebt nog steeds, schippers die internationaal varen, bijvoorbeeld rijnvaart in Duitsland en Zwitserland waardoor ze in die tijd slechts enkele dagen per 3 a 4 weken, of zelfs nog minder, Nederland aandeden. Terwijl andere schippers, zoals lokaal zand en grind transport, ieder weekend steevast in de thuishaven lagen en dus ieder weekend eenvoudig de kinderen van school gehaald konden worden. Nu maakt dat bijna geen verschil meer omdat nu alle schippers een auto aan boord hebben en kinderen altijd kunnen worden gehaald en gebracht waar het schip ook is, in de jaren 60 waren er nauwelijks auto’s op de schepen waardoor kinderen eenvoudigweg niet altijd gehaald konden worden.

henk zei op 18 november 2020 om 11:21 uur

In de eindakte bij opheffing staat duidelijk buitengewoon lager onderwijs. Dit kun je bij de onderwijsinspectie opvragen. Anders dhr. F. van Merienboer oud onderwijzer die nog leeft kan dit bevestigen. Deze eindakte kun je terugvinden in het gemeentelijk archief en het museum van Oud-Gastel de drie snoeken/of heemkunde vereniging. Het continu onderwijs is opgeheven in 1967. Ook dat kun je terugvinden in de archieven van de onderwijsinspectie. In 1967 is de Sint Jozef school een 6 jarige lagere school geworden met ook buitengewoon lager onderwijs.

Henk zei op 23 december 2021 om 18:07 uur

Fijn dat de twee foto's zijn geplaatst van de Eerwaarde broeders Theophile en Willibrord. Zij waren de echte pedagogen op het internaat en degelijk opgeleid. De andere broeders hadden losse handjes en hadden nauwelijks opleiding genoten of waren vaak ongeschoolde mensen. In de memoires van de Eerwaarde broeder Theophile is dan ook terug te lezen dat hij zich gruwelijk ergerde aan de broeders die vanuit de congregatie waren gestuurd om de kinderen op te voeden in het Sint Jozef internaat. Hij achtte hun absoluut ongeschikt c.q. onbekwaam. En dat was voor hem een grote bron van ergernis. Hij was duidelijk een man met een enorme pedagogische visie en hij was ook zeer begaafd.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 24 december 2021 om 10:58 uur

Mooie foto's Henk, nog bedankt voor het doorsturen. En voor de verdere toelichting natuurlijk!

Jolanda Vissers zei op 13 februari 2022 om 17:12 uur

Op verschillende foto's zie ik mijn broer Hans Vissers en mijn zus Petra Vissers. Hun hebben ongeveer rond 1965-66 tot ongeveer 1970-71 daar op school gezeten. Ik herken de school als wij hun op gingen halen en vond de voordrachten van de leerlingen leuk. Zelf heb ik er niet op school gezeten. Ook Leen Zijlmans (Brabantse Leen) zat daar op school.
Leuk om dit terug te zien.

henk zei op 13 februari 2022 om 17:25 uur

Ik heb Hans en Petra goed gekend. Leen Zijlmans had ik vorige week nog even contact mee. Hij zingt in het hele land waaronder ook Belgie.

Daan van de Pas zei op 27 november 2022 om 21:47 uur

Heb daar ook op school gezeten. Ben daar heel jong op school gekomen. Ben een van de " Biesbosch kinderen" , dus niet echt een schipperskind. Eerste paar jaar op de dorpsschool en daarna continu onderwijs op het schippersinternaat. Heb daarna ook op de St. Maarten Mulo gezeten en afgemaakt. Vind het nog steeds jammer dat er zo weinig beeldmateriaal aanwezig is van onze internaats-ervaringen: groetjes Daan.j

Johandejonge zei op 29 november 2022 om 11:32 uur

Heb daar ook opgezeten in de 70 jaren leuke en hele nare herrinneringen aan dat internaat zou graag mijn verhaal eens doen groetjes mijn roepnaam is paul

Thijs de LeeuwBHIC zei op 15 december 2022 om 15:16 uur

Bedankt Paul voor je reactie. Je bent welkom om hier je verhaal te doen, maar we kunnen er ook over mailen als je wilt: info@bhic.nl o.v.v. St.-Jozefgesticht Oud-Gastel.

En zoals Daan al aangaf: er zijn helaas maar weinig foto's, die zoeken we wel dus mocht iemand nog materiaal hebben liggen, we horen het graag.

Henk zei op 30 april 2023 om 08:35 uur

Alle foto's zijn beschikbaar in het museum van Oud-Gastel de drie Snoeken. Ook leeft oud onderwijzer Frans van Merieenboer nog en heeft ook alle foto's. Dus foto's genoeg

Thijs de LeeuwBHIC zei op 4 mei 2023 om 15:37 uur

Bedankt Henk voor je hulp! Voor foto's kunnen bezoekers dus terecht in Dorpsmuseum 'In de Drie Snoeken': https://www.brabantserfgoed.nl/page/4520/dorpsmuseum-in-de-drie-snoeken

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.