Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De kerkgebouwen van Wanroij

RK kerken

Vermoedelijk rond 1400 is de Corneliuskapel in Wanroij gebouwd. Rond het midden van de eeuw daarop kreeg de kapel de status van parochiekerk. In de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog raakt het gebouw zwaar beschadigd, maar rond 1600 is het weer in oude glorie hersteld.

De Corneliuskapel in 1743
De Corneliuskapel in 1743


Door de bepalingen van de Vrede van Munster in 1648 werd het gebouw voor de katholieke eredienst gesloten. In de loop van de zeventiende eeuw bouwde men een schuurkerk, die dienst deed tot 1795. In 1910 kreeg Wanroij een geheel nieuw kerkgebouw.

De Wanroijse kapel was toegewijd aan de H. Cornelius. Er werden wel kerkdiensten gehouden, maar niet echt regelmatig. Daaraan maakte de weduwe Jut Biedericx in februari 1441 een einde door een schenking van een jaarlijkse rente van 130 kilo rogge. Daardoor had de rector van de kapel een geregeld inkomen in ruil voor het verrichten van een kerkdienst op één bepaalde dag van de week.

Wanroij, de kerk van 1844
De kerk van 1844


Toch moesten de inwoners van Wanroij nog ruim een eeuw lang de gang naar hun Millse parochiekerk blijven maken voor het dopen, het trouwen en andere sacramenten. Dat was iedere keer twee uur lopen. Vanaf 1551 hoefde dat niet meer, omdat de Wanroijse kapel de status van parochiekerk kreeg.

Onrustige tijden dienden zich aan toen in 1566 de Beeldenstorm in de kapel woedde. Twintig [zie reactie] jaar later, in 1586, werd de Wanroijse kapel in brand gestoken door Spaanse troepen onder leiding van de hertog van Parma. Pas in 1599 begon men aan de herbouw. Pastoor in deze tijd was Stephanus van Asch (1577-1607). Hij bedacht een slimme manier om kinderen de ‘liefde’ voor de catechismus bij te brengen. Als de Wanroijse kinderen met Pasen de catechismus konden opzeggen, zouden zij beloond worden met een stuk peperkoek.

Hiervoor had Van Asch zelfs een stukje land in gebruik: de opbrengst daarvan werd besteed aan het bakken van die peperkoek!

Wanroij, tekening van de in 1910 nieuw te bouwen kerk
Tekening van de in 1910 nieuw te bouwen kerk


Na de Vrede van Munster in 1648 werd de uitoefening van de katholieke godsdienst verboden. Vanaf die tijd stond de oude parochiekerk leeg, behalve als er turf in werd opgeslagen. De katholieken zochten hun toevlucht in een schuurkerk. Er is een tekening uit 1743 van de Sint-Corneliuskerk door Jan de Beijer (zie hierboven). Die laat goed zien dat aan de oorspronkelijke kapel een hoger, gotische kerkdeel met priesterkoor is aangebouwd. Op dat stuk staat een eenvoudig klokkentorentje.

De tekening is gemaakt tijdens het pastoraat van Wilhelmus Gerardus Liefkens (1740-1781). Die is dan druk bezig met het opknappen en vergroten van de schuurkerk. Rond 1766 was die uitbreiding klaar. Rond 1795 braken nieuwe tijden aan: de katholieken kregen hun oude parochiekerk terug, maar na 1840 werd die al gauw te klein. In 1844 werd er een nieuwe kerk tegen de oude, veertiende-eeuwse toren gebouwd. Deze negentiende-eeuwse kerk is in 1910 vervangen door een neogotische kerk van de hand van architect Franssen.

Diens opdracht was een kerk te bouwen die leek op die van Lith, maar met de toren van Asten. Zo geschiedde en in mei 1910 wijdde Mgr. Van de Ven de nieuwe kerk in. Het houten Sint-Corneliusbeeld uit 1450 siert de kerk nog steeds.

De kerk moest natuurlijk ook worden bemand. Maar wat weet jij eigenlijk nog van mijnheer pastoor en zijn kapelaans? Hoe waren deze mannen Gods nou eigenlijk in de omgang? Denk aan pastoor Ger. van Erp, die in 1931 naar de parochie kwam. Hij was toen 46 jaar. In de jaren vijftig verzorgde hij nog steeds, op hoge leeftijd dus, de heilige mis in Wanroij. Maar tijdens een feestvergadering van de Boerinnenbond overlijdt hij plots, nog maar kort nadat hij zelf het woord heeft gevoerd. Herinner jij je dat nog? Of staat vooral pastoor Donkers uit de jaren zestig je nog voor de geest?

Over hem en andere priesters uit vroeger tijden weet jij vast nog wel een verhaal of twee te vertellen. Deel ze met ons hieronder!

Uit Boxmeers Weekblad 25 mei 1935
Uit Boxmeers Weekblad 25 mei 1935


Toespraak van pastoor J.J. Donkers tijdens het 30-jarig bestaan van de Boerinnenbond op 4 januari 1965. (BHIC, WAN0158, Fotostudio Jan Waarma)
Toespraak van pastoor J.J. Donkers tijdens het 30-jarig bestaan van de Boerinnenbond op 4 januari 1965. (BHIC, WAN0158, Fotostudio Jan Waarma)


 

12

Reacties (12)

Ruben zei op 29 maart 2010 om 11:47 uur

In deze tekst hierboven staat de volgende zin, waar naar mijn inziens een fout in staat. "Onrustige tijden dienen zich aan als in 1566 de Beeldenstorm in de kapel woedt. Dertig jaar later, in 1586". 1566 + 30 = 1596. Dus iets klopt er niet! haha:D

Gineke van der Ree, namens BHIC zei op 1 december 2010 om 15:01 uur

Beste Ruben,
Je reactie is duidelijk aan onze aandacht ontsnapt, sorry, maar nu dan toch verwerkt in de tekst. Hartelijk bedankt!

Toon Cornelissen zei op 15 oktober 2014 om 20:42 uur

Hoe moeizaam het vervolmaken en inrichten van de eigen parochiekerk Wanroij rond 1552 verliep: zie 1107 Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant Regest 255 1555, 9 februari.. Vergunning aan de van Wanroij om 12 morgen uit hun gemeijnte te verkopen om daarmee de parochiekerk te herstellen.
In 1552 (zie nr 224) is de kapel verheven tot parochiekerk. Zij hebben toen al grond verkocht, maar de kerk is nog niet zoals het hoort. Schip en toren zijn nog met stro gedekt. Er is geld nodig voor de aanschaf van kazuifels, koorkappen, monstransen, kelken, patenen, klokken, ornamenten, zangboeken en vaatwerk. Wat er overblijft van de opbrengst moet worden besteed aan de stichting van een dagelijkse mis. Op de verkochte percelen rust een erfcijns van 1 stuiver Brab. te betalen aan de rentmeester domeinen in Grave.
Folionummer:
264v/folio 242v/folio 40v
Bekijk archieftoegang:
Microfiches van archivalia in Algemeen Rijksarchief Brussel over Noord-Brabant
en

Regest 224 1551, 8 juni.. Vergunning aan de kapelmeesters van Wanroij om 9 of 10 morgen van hun gemeijnte te verkopen om met de opbrengst een fonds te kunnen vormen voor de kapel van Wanroij.
Zij hebben toestemming van de abt van Mariënweerd om deze kapel, de in de parochie van Mil, ligt te verheffen tot een zelfstandige parochiekerk, mits er een fonds van 100 gulden jaarlijks wordt gevormd. De bisschop van Luik moet nog toestemming geven. Op de verkochte percelen rust een erfcijns van 1 Brab. stuiver per morgen te betalen aan de rentmeester domeinen van Grave en het land van Cuijk
Folionummer:
374v

Marilou NillesenBHIC zei op 16 oktober 2014 om 10:21 uur

Dank Toon, voor je uitgebreide toelichting. Dat blijkt inderdaad niet van een leien dakje te zijn gegaan. Mooi ook dat jouw aanvulling een goed beeld geeft van de kerk van toen: een gebouw waarvan delen nog met stro bedekt.

Theo van de Hulsbeek Jz. zei op 25 januari 2018 om 18:35 uur

De foto met bijschrift over pastoor Van Erp op de vierde foto bij het artikel is niet de pastoor Ger. van Erp die in het artikel zelf vernoemd wordt. (Waarschijnlijk de pastoor van Nuland; zie elders op de site)
Ter aanvulling pastoor/ deken G.F.L van Erp kwam niet in 1931, maar in 1936 naar Wanroij. Hij overleed op het feest van zijn zilveren adviseurschap in februari 1960, mede het feest van het 25 jaar bestaan van de plaatselijke Boerinnenbond.
Hij was toen 74 jaar en had enkele minuten daarvoor de aanwezigen nog toegesproken op de van hem bekende manier, waarbij nog het nodige gelachen werd.
Voor hij naar Wanroij kwam was hij 20 jaar, als leraar Engels, verbonden geweest aan het klein seminarie "Beekvliet" .
In 1944 werd hij benoemd tot deken van het dekenaat Boxmeer.
Afgaande op de "verhalen" van diverse oudere inwoners heeft deze erg conservatieve geestelijke tot het laatst toe veel invloed op de Wanroijse gemeenschap gehad.

Theo van de Hulsbeek Jz. zei op 26 januari 2018 om 16:44 uur

1931 was wel correct.

Marilou NillesenBHIC zei op 29 januari 2018 om 11:51 uur

Bedankt voor je aanvullingen, Theo. Naar aanleiding van je reactie hebben we die betreffende foto vervangen door een portret, afkomstig uit het Boxmeers Weekblad van 1935. Weet je toevallig of er nog andere foto's van hem bewaard zijn gebleven en waar we die dan kunnen vinden?

Alvast dank voor het meedenken!

Jan Lange zei op 29 augustus 2020 om 16:29 uur

Aanvullend op Toon Cornelissen 15.10.2014: In Nassause Domeinraad 10091 (Nat. Archief) wordt dit nog eens bevestigd: dd. 9.2.1554 brab. stijl octrooij van ons Heere de Coninck om 12 morgen nieuw land af te graven t.b.v. klokken, ornamenten en verdere nootdruft t.b.v. kerk Wanroij. Daar vindt je de namen van de eigenaren, die die 12 morgen bezitten er er cijns voor betalen. De erfcijns van 1 st. moest op Kerstmis betaald worden. Idem nog eens 28.2.1599 octrooij van den hove om nieuw land 15 holl. morgen tot opbouw van de kerk uit te geven, elke morgen cijns 3 st., ook hier de cijnsplichtige landeigenaren genoemd.

Marilou NillesenBHIC zei op 31 augustus 2020 om 09:40 uur

Ah, wat mooi om dit ook vanuit de archieven van het Nassause Domeinraad bevestigd te zien worden, Jan. Heel fijn dat je dat hier vermeldt, dank je wel.

Jan Lange zei op 31 augustus 2020 om 11:06 uur

Ook toen was er al overheidsteun in benarde sitaties !

Jan Lange zei op 27 november 2021 om 22:30 uur

In het oudste DTB van Wanroij is een lijstje Weldoeners der Kerk: sc. 143 Steven van Ass, eertijds pastor, schenkt de jaarlijkse peperkoek met Pasen ! Dus bijna 100 jaar na datum nog steeds gedaan, blijkbaar.

Marilou NillesenBHIC zei op 28 november 2021 om 16:00 uur

Kijk eens aan, Jan, dat lijkt me toch best bijzonder. Leuk dat je dat hier meldt, dank daarvoor.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.