Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Blindeninstituut St. Henricus in Grave

Internaten

Halverwege de negentiende eeuw vestigden twee Tilburgse congregaties zich in Grave. In 1848 kwamen eerst de Zusters van Liefde en elf jaar later volgden de Fraters van Tilburg. De fraters waren de eerste die in 1859 een R.K. blindeninstituut oprichtten: het Sint-Henricusgesticht.


Prentbriefkaarten van "De Tulp". Bron: collectie BHIC
Begin van het Blindeninstituut

Het idee om de congregaties hier te laten vestigen kwam van de familie De la Geneste, Henriëtte en haar neef Henricus. De grond waarop het klooster en het blindeninstituut gebouwd werd, was geschonken door dhr. Hermans, de president van de Vincentiusvereniging. Het idee om een blindeninstituut op te richten kwam van Mgr. Johannes Zwijsen, na de sluiting van het andere blindeninstituut in Laren.

De eerste vijf blinde jongens arriveerden op 22 september 1859. In 1886 was het leerlingenaantal gestegen tot meer dan dertig en waren de kosten aanzienlijk omhoog geschoten. Bisschop Godschalk stichtte hiervoor een commissie die geld in zou zamelen voor de zorg voor blinden kinderen. Het aantal blinden op St. Henricus steeg verder, waardoor het instituut vijf jaar later toestemming kreeg van de gemeente en het Rijk om zich uit te breiden richting het Oranje Bastion, en om de vestingwerken te slopen. In 1902 sloten de fraters het bijhorende pension, waarna ook dit gedeelde van het klooster werd ingenomen door het blindeninstituut.


Prentbriefkaarten van "De Tulp". Bron: collectie BHIC
Onderwijs en kansen

Het onderwijs op het instituut voorzag de blinde jongens van een zekere toekomst. Kinderen kregen basisonderwijs en middelbaar onderwijs, al was dit niet van het hoogste niveau. De bewoners van St. Henricus werden in veel gevallen voorbereid op een carrière als makers van borstels, stoelen, matten en manden, zoals te zien is op deze prentbriefkaarten. Er was ook ruimte voor muzikale ontwikkeling binnen de harmonie en symphonie van het instituut.  


Bron: collectie BHIC

Het aantal jongens (en mannen) op het blindeninstituut bleef stijgen. In 1922 kreeg het St. Henricus een nieuwe directeur in de persoon van Frater Aurelius en werd besloten om het instituut wederom verder uit te breiden. Hij wilde vier delen bijbouwen. Deze plannen betekenden echter hoge kosten. Om het geld bijeen te halen werd een loterij georganiseerd. Ook werd geld verdiend met optredens van blinde musici. In 1928 was er genoeg geld ingezameld om de bouwplannen uit te voeren. In de jaren dertig groeide het aantal blinden op het instituut tot meer dan 120.


Bron: collectie BHIC

Foto: A.M. Kuerte. Bron: de foto is eigendom van Liesbeth Caron.
Jules de Corte


Bron: Wikipedia. Licentie: Creative Commons

Het St. Henricus heeft ook een bekende kleinkunstenaar voortgebracht. In 1931 kwam Jules de Corte op zijn zevende over vanuit De Wijnberg, waar de kleuterschool voor blinde kinderen was gevestigd. Hij zou zelf aan de fraters gevraagd hebben of hij piano- en orgelles kon krijgen. Uiteindelijk mocht hij ook orgel spelen in de St. Elizabethkerk in Grave. Hij verliet het blindeninstituut in 1945 en kreeg halverwege de jaren vijftig veel succes in Nederland met liedjes als ‘Ik zou wel eens willen weten’.

Nijmegen en weer terug

Ook gedurende de jaren veertig en vijftig steeg het aantal blinden op St. Henricus. In 1961 werd besloten om het instituut te verplaatsen naar Nijmegen. Hier werd het gevestigd in 1966. Vanaf eind jaren zestig kwamen er steeds minder mensen naar het instituut, met name omdat steeds meer blinde kinderen thuis werden opgevoed. Hierdoor begonnen in 1969 besprekingen om samen te gaan werken met De Wijnberg. In 1982 werden de twee Graafse blindeninstituten eindelijk gefuseerd.  

Bronnen

M.T. Roelofs, Geschiedenis van Grave, 1938

KSBS

Geheugen van Tilburg

Grave Nostalgia

KDC

16

Reacties (16)

John Boeren zei op 29 juli 2021 om 10:05 uur

Het blindeninstituut was een internaat waar jongens woonden. Had het instituut een eigen begraafplaats, zoals wel vaker bij dit soort instituten / internaten het geval was? (Ik denk bijvoorbeeld aan Huize Voorburg waar patiënten van het psychiatrisch ziekenhuis op een begraafplaats op het eigen terrein begraven werden.) Ik zoek het graf (als het nog bestaat) van iemand die in 1946 in Grave overleed en op het blindeninstituut zat.

Norah zei op 29 juli 2021 om 11:44 uur

Ja, dat had het, tenminste tot in de zestiger jaren. Ik weet niet of het nog bestaat.
Zie: www.nationaalblindenmuseum.nl/interviews > Ben Clazing
Je zou ook eens kunnen informeren bij de gemeente Grave.
Mvg.

Hein van Valenberg zei op 17 november 2022 om 13:46 uur

Vroeger kwam een bestelwagen aan de deur met huishoudelijke spullen (bezems, borstels, manden etc) die door blinden waren gemaakt. Kwamen die uit Grave? Zo ja, bestaat er een foto van zo'n busje?

Marilou NillesenBHIC zei op 21 november 2022 om 15:15 uur

Hoi Hein, mijn collega Emiel door deze foto op:

https://www.facebook.com/profile/100069149267642/search/?q=blindeninsti…

Foto is gemaakt door Johan van Eerd (voor zijn zaak in Deken van Miertstraat in Veghel).

Hein van Valenberg zei op 21 november 2022 om 21:31 uur

Dag Marilou

Hartelijk dank, helaas weet ik niet of het busje fat in Westerhoven kwam er zo ook uitzag

Arthur van Hooft zei op 8 januari 2023 om 20:28 uur

Vraag omtrent de WW2 geschiedenis van st. Hendricus.
Op 18 september 1944 zijn er volgens boeken enkele gewonde (3) Amerikaanse parachutisten die gewond zijn geraakt opgenomen in de ziekenboeg van st. Hendricus. Dit volgens enkele boeken.
Is er iemand die weet wat de namen waren van deze 3 bevrijders?
Ik doe onderzoek na 1 soldaat die op 17 september gewond is geraakt en zou willen weten of degene daar is opgenomen geweest.
Alvast dank!
Arthur van Hooft

coen thevissen zei op 24 juli 2023 om 09:43 uur

ter informatie
Rein Leenders was op 3 maart 1945 als evacuee aanwezig in het klooster Sankt Ludwig te Vlodrop.

coen Thevissen

Mariët BruggemanBHIC zei op 4 augustus 2023 om 13:43 uur

Bedankt voor je reactie Coen, was Rein Leenders ook een van de bewoners van het Blindeninstituut?

joop leemans zei op 5 april 2024 om 22:25 uur

zou eens gaarne kosteloos muziekaal instrumentaal willen optreden met mijn mooie klankvol le Yamaha sx 700 met een eigen luister repertoir, alles in zeer goed overleg , speel ook regelmatig in verzorgingshuizen regio Gelderland en soms op spciaal verzoek elders, als er interesse bestaat kunt u een bericht geven via mijn mail , en neem ik contact met u op. in afwachting met een beleefde groet, Joop Leemans

Thijs de LeeuwBHIC zei op 10 april 2024 om 12:02 uur

Dat is een prachtig aanbod Joop. Deze pagina is van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), dus ik geef er meteen even de link bij voor contactgegevens van de betreffende instelling https://www.visio.org/nl-nl/home zie ookhttps://www.visio.org/home/over-visio/geschiedenis/

S. A. J. M. Koenraads zei op 20 augustus 2024 om 13:23 uur

Mijn opa Peter Franciscus Koenraa(d)ts heeft een aantal jaren (voor 1940) in het instituut doorgebracht. Het is mij echter niet gelukt te achterhalen in welke jaren hij is opgenomen geweest. Hij stierf thuis in Eindhoven (Woensel) op 13-10-1940.

Norah zei op 20 augustus 2024 om 17:20 uur

Uw grootvader werd 24-01-1870 in Woensel geboren. Was hij blind of slechtziend?
Ik ben hem niet tegengekomen wat Grave betreft. Nu zegt dat niet alles, het kan zjn dat dit niet gedigitaliseerd staat.
Nornaal zou je een persoonskaart bij het CBG in Den Haag kunnen aanvragen, maar omdat hij in 1940 al overleden is, hoeven zijn vroegste gegevens hier niet op te staan.
Eventueel zou men bij het RHCE informatie kunnen hebben.
Mvg.

Norah zei op 20 augustus 2024 om 17:26 uur

Ik lees net dat het BHIC het archief Grave in haar bezit heeft, misschien kan een medewerkster je hiermee helpen.
Mvg.

S. A. J. M. kOENRAADS zei op 21 augustus 2024 om 10:53 uur

Dank je wel voor je bericht.
Mijn opa heb ik niet gekend; ik was 13 maanden toen hij stierf.
Van mijn vader weet ik dat mijn opa blind was op late leeftijd. Mogelijk dat mijn opa in het instituut geleerd heeft hoe om te gaan met zijn handicap gezien dat hij bij zijn overlijden in zijn huis verbleef. Ik hoop dat BHIC mij kan helpen..

Marilou NillesenBHIC zei op 21 augustus 2024 om 10:59 uur

Dag S. A. J. M. Koenraads, ik durf niet met zekerheid te zeggen dat we u verder kunnen helpen maar we kunnen het zeker wel proberen! Zou u een mailtje willen sturen naar info@bhic.nl? Dan gaan mijn collega's van studiezaal ermee aan de slag.

Norah zei op 21 augustus 2024 om 11:51 uur

Dan raad ik toch aan om zijn geboortedatum ook door te geven, beste S.
Mvg.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.