Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De H. Jacobuskerk in Den Dungen

RK kerken

Toen Frederik Hendrik in 1629 ’s-Hertogenbosch veroverde, kwam ook Den Dungen onder Staats gezag. De middeleeuwse kerk ging over in protestantse handen en de katholieke dungenaren waren aangewezen op een schuurkerk.

De kerk in 1787, getekend door Hendrik Verhees
De kerk in 1787, getekend door Hendrik Verhees

In de Franse tijd werden in Brabant veel kerken teruggegeven aan de katholieken, in Den Dungen in 1807. Maar pas vanaf 1821 werd daar weer de mis opgedragen. Probleem was dat de kerk erg bouwvallig was geworden. Toch gebeurde in Den Dungen niet wat elders in de provincie schering en inslag was: sloop van de bestaande en bouw van een nieuwe kerk. Pastoor Van Baar ontpopte zich als een bekwaam fondsenwerver en wist voldoende geld bijeen te krijgen voor de restauratie van de kerk én voor de bouw van een nieuwe pastorie. In de jaren daarna werkten de inwoners van Den Dungen verder aan de verfraaiing van hun kerk en in 1899 werd er zelfs een toren aangebouwd.

Zo bleef de monumentale middeleeuwse kerk behouden, al dreigde in 1917 toch de sloop voor het gebouw. In dat jaar werd het dorp Maaskantje bij de parochie van Den Dungen gevoegd. De inwoners van Maaskantje waren toen allemaal nog brave katholieken die elke zondag naar de kerk gingen, maar de Dungense kerk was te klein om al die gelovigen te herbergen. 

De Kerk, gezien vanuit het zuiden (foto: BHIC / Henk Buijks, 2008)
De Kerk, gezien vanuit het zuiden (foto: BHIC / Henk Buijks, 2008)

Er werden dus nieuwbouwplannen ontwikkeld. “Niet doen”, zei de architect J.T.J. Cuypers. Hij stelde voor om het oorspronkelijke gebouw uit te breiden met twee kapellen. En aldus geschiedde. Zo behield Den Dungen voor de tweede keer zijn eeuwenoude kerk, die die door kunsthistoricus Frits van der Meer de mooiste laat-gotische dorpskerk van Nederland is genoemd.

Reageer hieronder en deel je herinneringen aan de kerk, het leven in de parochie en de geestelijken van vroeger. Denk aan pastoor Van den Eerembeemt (in 1946 geïnstalleerd) en zijn kapelaan L.J. Geurts, of aan pastoor W.G.A. Cox (in 1956 geïnstalleerd).

Pastoor Van den Eerenbeemt
Installatie pastoor Van den Eerenbeemt, 1946. V.l.n.r.: 1. J. Prinsen (huisarts), 2. Pastoor V.d.Eerenbeemt, 3. kind, 4. Bertje Vissers, 5. Bert Minkels, 8. F.M. Schellekens (waarnemend burgemeester), 12. Kapelaan Hoendervangsers, 13. Piet Smits (bron: collectie BHIC)
Pastoor Cox
Zilveren jubileum pastoor Cox, Den Dungen 31 mei 1959 (foto: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: collectie BHIC)
31

Reacties (31)

Mark Goossens zei op 18 februari 2019 om 23:44 uur

Opgegroeid in Den Dungen, meen ik hier het podium van 'Domus Nostra', de theaterzaal in de toenmalige Mariaschool te herkennen. Dat gebouw staat er nog en heet sinds midden jaren '80 de Blauwe Scholk. Die theaterzaal en podium zijn verdwenen, maar in de jaren '70, heb ik wel eens meegedaan aan school musicals in Domus Nostra werden uitgevoerd. Het podium was ruim een meter hoog. Dat komt overeen met het zicht van de fotograaf hier--die stond gewoon in de zaal voor het podium.

Marilou Nillesen zei op 19 februari 2019 om 09:19 uur

Dank voor het meedenken, Mark. Jouw veronderstelling klinkt heel aannemelijk dus we nemen de suggestie dat het hier om Domus Nostra gaat graag over.

Heb je zelf nog mooie herinneringen aan de uitvoeringen tijdens de schoolmusicals op die plek?

Mark Goossens zei op 19 februari 2019 om 16:48 uur

Als ik me goed herinner, heeft de Mariaschool eind 1978 het gebouw verlaten en is toen naar, inmiddels verdwenen, nieuwe behuizing gegaan aan de Veldakker. De naam van die school werd toen "'t Kiemveld'".

De Jozefschool (waar ik toen zat) verhuisde toen voor anderhalf jaar naar het gebouw van de voormalige Mariaschool zodat de oude L-vormige Jozefschool kon worden afgebroken en er een nieuw schoolgebouw kon worden neergezet. In mijn geval was dat de tweede helft van de vierde klas en het hele vijfde schooljaar. Ik herinner me de verhuizing omdat wij leerlingen zelf elk onze eigen tafel van de Jozefschool naar de Mariaschool hebben gedragen vlak voor de Kerstvakantie, in processie door de Jhr. Van Rijckevorselstraat en de Litserstraat.

Bij het begin van mijn zesde schooljaar zat de Jozefschool, in tegenstelling tot de Mariaschool, met behoud van naam in de nieuwbouw aan de Weidestraat. We kregen nieuw meubilair dus we hoefden het niet zelf terug te verhuizen. Dat is de reden dat schoolmusicals van de Jozefschool toen twee jaar in Domus Nostra werden opgevoerd. Als vierdeklasser herinner ik me de muscial van de toenmalige zesde klas. Als vijfdeklasser voerden wij zelf een muscial op in Domus Nostra, hetgeen normaliter de taak van de zesde klas was. Geen idee waarom dat zo was. Ik was een leeuwentemmer en de musical zal over een circus zijn gegaan. Ik heb nog ergens een enigszins beschamende foto.

Het podium was hol want het als je hard stampte klonk het luid. Er zal een kruipruimte onder zijn geweest. Op rechts was een kleine trap om vanuit de zaal op het podium te komen.

"Domus Nostra"--ons huis--heeft de verbouwing naar Blauwe Scholk niet overleefd.

Marilou Nillesen zei op 20 februari 2019 om 09:09 uur

Prachtige aanvulling, Mark. Ik kan me voorstellen dat zoiets als het verhuizen van je eigen tafeltje je altijd goed bij is gebleven. Ook je omschrijving van de musical spreekt tot de verbeelding (alhoewel we nu wel extra nieuwsgierig zijn naar de foto van jou als leeuwentemmer... Maar als je die gewoon voor jezelf wil houden, begrijpen we dat ook maar al te goed ;)

Mark Goossens zei op 27 augustus 2019 om 20:42 uur

Als je het fotoarchief van Den Dungen op "publicatie datum" organiseert dan zie je foto's van dezelfde gelegenheid achter elkaar, en wordt veel duidelijk. Dat zilveren jubileum van pastoor Cox was niet in Domus Nostra, maar in de oude zaal van Boer Goossens.

Er zijn veel foto's van dat feest en als je op de achtergrond door de ramen kijkt kun je dingen herkennen en moet het wel die zaal zijn. Enkele voorbeelden:

https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/c0e511f6-45f9-11e3-952…

https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/c0d9721a-45f9-11e3-833…

https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/c0e4dc68-45f9-11e3-bae…

Mark Goossens zei op 27 augustus 2019 om 20:43 uur

Die oude zaal moet ergens in de jaren '60 zijn afgebroken en vervangen, want in 1969, als Toon Hermans er optreedt met de Drie Donken Blaaskapel, is het de nieuwe zaal zoals ik die ken.

https://www.youtube.com/watch?v=oLj2IdmKb_Y

Marilou Nillesen zei op 28 augustus 2019 om 10:12 uur

Ah, wat een mooi speurwerk weer, Mark! Bijzonder hoe je op deze manier de juiste context weet te geven, veel dank daarvoor!

Mark Goossens zei op 13 september 2019 om 22:02 uur

Die foto van de installatie van pastoor Van den Eerenbeemt, is genomen voor de molen. Voor uitleg hier: https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/8ec23456-45f9-11e3-8a7…

Marilou Nillesen zei op 16 september 2019 om 09:53 uur

Opnieuw dank, Mark, mooi dat we een locatie aan deze interessante foto kunnen hangen. Merci!

Alard Govers zei op 22 oktober 2020 om 17:44 uur

Pastoor Wim Cox op dat fietsje...?
Ik logeerde eind 50-er jaren jaarlijks geruime tijd bij heeroom Wim. Ook herinnner ik mij de Zaal Boer Goossens, schuin tegenover de pastorie, pakkumbeet 50 meter...
Maar heeroom Wim op dat fietsje? Ik heb mijn serieuze twijfels...

Mark Goossens zei op 22 oktober 2020 om 18:00 uur

@Alard Govers: Er staat ook niet dat hij het is. Er staat dat het een foto is genomen bij het "zilveren jubileum" van pastoor Cox in 1959.

Hier zijn alle foto's op deze site te zien van dat jubileum:
https://www.bhic.nl/memorix/images/search/?fq%5B%5D=search_s_plaats:%22…

Hier ze je een andere foto van dezelfde kapelaan (?) op dat fietsje, en daar is goed te zien dat het inderdaad niet pastoor Cox is. https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/c0e43484-45f9-11e3-aae…

Hier zie je pastoor Cox op die dag: https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/c0e69f8a-45f9-11e3-a5b…

Dus pastoor Cox is uw familie! Ik herinner me hem als kind. Ik zat in een van de laatste lichtingen, zo niet de laatste, die nog van hem hun eerste communie kregen alvorens hij met pensioen ging.

Mark Goossens zei op 22 oktober 2020 om 18:05 uur

Mijn excuses. In de tekst staat wel degelijk dat het pastoor Cox is op dat fietsje. Dat is inderdaad fout. Zie vergelijkbare foto hier boven.

Hans van de Westelaken zei op 18 mei 2022 om 16:15 uur

OP de foto van pastoor Cox op het te kleine fietsje is inderdaad het podium van Domus Nostra. Ik heb daar rond 1970 mijn vrouw leren kennen op en jeugdsoos, was ongeveer 12 jaar. Doordeweeks werd die ook gebruikt als gymlocatie. Heb er nog mijn eerste stappen gezet met volleybal. Zaal was eigenlijk te klein en te laag. De muren waren de zij- en achterlijn en in de buurt van het net hingen ook ringen hinderlijk in de weg. Was er vooraf een activiteit met tafels en stoelen in de zaal geweest was onze warming up er voor te zorgen dat die allemaal op het podium kwamen.

Mark Goossens zei op 18 mei 2022 om 16:50 uur

@Hans. Nee, zeer waarschijnlijk niet Domus Nostra, maar de oude zaal van Boer Goossens. Zie uitleg boven die ik gaf op 27 augustus 2019. Ik zou graag foto's zien van Domus Nostra, maar heb ze hier op het BHIC niet gezien. Het is waarschijnlijk ook niet pastoor Cox zelf op dat fietsje, maar een kapelaan. Zie uitleg 22 oktober 2020, en vlak daar voor een familielid van pastoor Cox die daar ernstige twijfels over heeft.

Hans van de Westelaken zei op 29 september 2022 om 13:13 uur

Mark,

Uit jouw tekst: Als ik me goed herinner, heeft de Mariaschool eind 1978 het gebouw verlaten en is toen naar, inmiddels verdwenen, nieuwe behuizing gegaan aan de Veldakker. De naam van die school werd toen "'t Kiemveld'". Was geen Veldakker, maar Veldstraat. Het ligt al lang braak. Het podium in Domus Nostra was inderdaad hol. Er waren lage ruimtes onder, waar je kon komen als je de weg wist. Het optreden van Toon Hermans was in de oude zaal van Boer Goosens.

Mark Goossens zei op 29 september 2022 om 17:53 uur

Klopt, Veldstraat inderdaad.

Oude zaal denk je? Ik ben te jong om die oude zaal te hebben meegemaakt en herinner me alleen de huidige zaal die er al mijn hele leven staat. Ongetwijfeld zal iemand weten wanneer die zaal precies is gebouwd; ik ga van de beelden hier uit. En als ik deze foto van de oude zaal: https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/c0d9721a-45f9-11e3-833…

vergelijk met de beelden van Toon Hermans: https://youtu.be/oLj2IdmKb_Y?t=96

Dan stel ik vast dat de ramen in de oude zaal hoger waren dan in de zaal waarin Toon Hermans staat, en ze lopen ook achter Toon Hermans door, en stoppen niet voor het podium zoals bij die foto van de oude zaal.

Daarom concludeer ik dat Toon Hermans in de nieuwe/huidige zaal heeft opgetreden.

Jan van der Linden zei op 25 juni 2023 om 10:12 uur

Beste mensen,
Fijn dat ik deze pagina gevonden heb! Helaas sta ik op het punt met de kleinkinderen weg te gaan, daarom een correctie: de priester op het kinderfietsje is NIET Wim Cox. Ik zal proberen uit te vinder wie het dan wel is! Tot ziens op deze prachtige site, als ex-dungenaar voel in mij verplicht mijn bijdrage te leveren!

Mark Goossens zei op 25 juni 2023 om 18:07 uur

Jan van der Linden? Zoon van Mien Goossens wellicht? Indien ja dan zijn we achterneven want ik ben een zoon van Piet van Mies, broer van Mien.

Jan van der Linden zei op 30 juni 2023 om 21:38 uur

Hallo, Mark! Mijn moeder heette wel Mien, maar haar achternaam was van Bokhoven.......ik ben geboren in de Bramerslandstraat, toen nog Korte Litserstaat geheten. Bij de meeste dungenaren beter bekend als hel Mulkstrutje.......

Jan van der Linden zei op 28 januari 2024 om 12:01 uur

De man op de driewieler is kapelaan Verhoeven

Marilou Nillesen zei op 28 januari 2024 om 17:23 uur

Dag Jan, dank je wel voor deze aanvulling! Zijn naam is toegevoegd; weet je toevallig of het wel tijdens het zilveren jubileum van pastoor Cox was?

Marilou Nillesen zei op 28 januari 2024 om 17:23 uur

Dag Jan, dank je wel voor deze aanvulling! Zijn naam is toegevoegd; weet je toevallig of het wel tijdens het zilveren jubileum van pastoor Cox was?

Mark Goossens zei op 2 februari 2024 om 18:29 uur

Kapelaan Verhoeven? Weten we dat zeker? Ik heb in de jaren '70 nog les gehad van pastoor Cox en kapelaans Van Beurden en Verhoeven. Ik herken hem hier niet in maar hij trekt ook een gek gezicht. Ik dacht dat Van Beurden en Verhoeven pas tweede helftjaren '60 in Den Dungen kwamen, en dit is 1959. Is dit een andere Verhoeven? Ter vergelijk, hier een foto van Verhoeven uit 1984: https://www.bhic.nl/memorix/images/search/detail/7cf4a524-45f9-11e3-afc…

Mark Goossens zei op 2 februari 2024 om 18:36 uur

Als ik het fotoboek hier op het BHIC van Den Dungen selecteer op het woord "zilveren", dan krijg ik dit: https://www.bhic.nl/memorix/images/search/?mode=gallery&view=horizontal…

Ik zie dan twee kapelaans met naam genoemd: Van Hooff (beroemd van de kleurenfoto's) en Dijkstra (blond, slank). Had Den Dungen toen naast Pastoor Cox meer dan twee kapelaans? Indien nee, dan denk ik dat, als het om een kapelaan op dit fietsje gaat, het om Dijkstra gaat. Maar daar staat weer tegenover dat Dijkstra op andere foto's geen bril draagt, en deze fietser wel. Wellicht een kapelaan uit een ander dorp?

Mark Goossens zei op 2 februari 2024 om 18:45 uur

Vervolg op mijn reactie van 29 september 2022 betreffende het optreden van Toon Hermans in 1969 en of dat in de oude of huidige zaal van Boer Goossens was: Drie maanden geleden kreeg ik een rondleiding van de huidige eigenaar van Boer Goossens in de gerenoveerde "Jonge Boer". Dat is familie van me in de achtste graad of zoiets. Ik vroeg het hem. De huidige zaal is inderdaad de zaal die er stond tijdens het optreden van Toon Hermans. Er zijn sinds die tijd wel enige verbouwingen geweest. Zo is bijvoorbeeld het balkon in de zaal verdwenen en is daar een vergaderzaal gekomen.

Thijs de Leeuw zei op 21 februari 2024 om 08:15 uur

Mooi dat dit zo is opgehelderd Mark, veel dank voor de update! Dan blijft nog de vraag over de kapelaan, hopelijk komen daar nog reacties op. Het onderschrift het ik ondertussen aangepast, tot er meer duidelijkheid is. Als ik de foto's via de link bekijk, zie ik wel duidelijk telkens dezelfde persoon centraal staan, die we ook op het fietsje zien, en dat is pastoor Cox. Dan blijft nog de vraag wie destijds zijn kapelaan(s) was/waren.

Mark Goossens zei op 21 februari 2024 om 16:29 uur

Pastoor Cox had in 1959 minimaal twee kapelaans zoals de foto's laten zien: Van Hooff en Dijkstra. Als de man op het fietsje een Dungense kapelaan is, dan moet het een derde kapelaan zijn of Dijkstra (maar hij lijkt niet op Dijkstra en zeker niet op Van Hooff). Het is ook mogelijk dat dit een priester uit een ander dorp is. Het was tenslotte een feest en er zullen dus wel andere priesters langs zijn gekomen. Tot aan de pensionering van Cox eind jaren '70 (1978?), had hij twee kapelaans. Bij zijn pensionering waren dat Van Beurden en Verhoeven die volgens mij beiden pas tweede helft jaren '60 begonnen. Verhoeven vertrok ergens in de jaren '80. Van Beurden was ruim 50 jaar priester in Den Dungen tot een paar jaar geleden.

Mark Goossens zei op 21 februari 2024 om 16:42 uur

Per deze pagina klopt dat 1978: https://bhic.nl/ontdekken/verhalen/pastoors-van-jacobus-de-meerdere-157…

Helaas geen informatie daar over de kapelaans.

Alard Govers zei op 21 februari 2024 om 19:12 uur

Yep. Pastoor Wim Cox had in de jaren vijftig twee kapelaans. Namen? Oefff, noem ze en ik zeg "ja!" :-)
Hij had ook twee schatten van huishoudsters, Mien en Thea. Vervingen mijn moeder glorieus. Ik trok in die ene vakantieweek (de week erop logeerde ik vaak bij pastoor Gerard Cox en tante Daatje in Maren-Kessel) dagelijks op met de kinderen van gemeentesecretaris Schakenraad. Ook die namen heb ik niet meer paraat...

Mark Goossens zei op 21 februari 2024 om 21:45 uur

Alard, ik had de namen van de kapelaans al genoemd. Gebaseerd op het fotoalbum van Den Dungen en alle foto's daarin van pastoor Cox' zilveren jubileum, had hij in 1959 in ieder geval twee kapelaans: Van Hooff en Dijkstra.

Uit je reactie neem ik op dat hij er niet meer dan twee had. Da's goed om te weten.

Thijs de Leeuw zei op 5 maart 2024 om 14:05 uur

Dank! Mark en Alard voor deze bijdragen. Zo is toch al e.e.a. opgehelderd. En is weer nieuwe informatie toegevoegd. Ook de huishoudsters die hier nu genoemd worden, zullen de parochianen van toen zich vast nog herinneren.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.